Με έναν αιώνα δραστηριότητας στα αμπελοχώραφα και στην οινοποίηση, η οικογένεια Σακαλάκη συνεχίζει την παράδοση, παράγοντας ποιοτικά προϊόντα, και κερδίζει σιγά σιγά τις διεθνείς αγορές. Η τρίτη γενιά είναι παρούσα, ενώ η τέταρτη έχει μπει κι αυτή στη μάχη
Το 1922, ο Σοφοκλής Σακαλάκης, σε ηλικία 24 ετών, εγκαταλείπει το Μπογιάσκοϊ της Κωνσταντινούπολης και φτάνει μαζί με άλλους πρόσφυγες στο χωριό Καρασινάν, τα σημερινά Πλάγια Παιονίας του Κιλκίς.
- Ρεπορτάζ – φωτογραφίες: Θανάσης Αντωνίου
Μέσω της διανομής γεωργικών εκτάσεων του υπουργείου Γεωργίας προς τους πρόσφυγες της Μικρασιατικής Καταστροφής, απέκτησε ένα μικρό αμπέλι και μερικά στρέμματα γης, τα οποία αποτέλεσαν τη βάση για την επιβίωσή του τα επόμενα χρόνια. Τη δεκαετία του 1960 άφησε τη γη του στον γιο του, Γιάννη, ο οποίος, μεταξύ άλλων, παρήγε κρασί και τσίπουρο.
Στις αρχές της δεκαετίας του 1990, την εποχή που οι αγρότες της Παιονίας στρέφονται προς τη συστηματική καλλιέργεια της αμπέλου για ποιοτική και ποσοτική αναβάθμιση της παραγωγής τους, ο Σοφοκλής Σακαλάκης, εγγονός του ιδρυτή, δημιουργεί μια σύγχρονη οινοποιία, η οποία με τα χρόνια εξελίχθηκε σε σημαντική παραγωγική μονάδα για την ευρύτερη περιοχή. Σήμερα, ο Σοφοκλής Σακαλάκης με την κόρη του μοιράζονται της ευθύνες της παραγωγής και της διάθεσης των κρασιών της οινοποιίας, και επενδύουν σε σύγχρονη τεχνολογία προκειμένου να γίνουν ακόμα πιο ποιοτικοί και ανταγωνιστικοί στην εγχώρια αλλά και στη διεθνή αγορά κρασιού, προς την οποία έχουν στραφεί εδώ και μερικά χρόνια.
Τους συναντήσαμε στο πανέμορφο boutique οινοποιείο τους, ένα αρχιτεκτονικό κόσμημα στο ακριτικό χωριό Πλάγια, και συζητήσαμε μαζί τους για τη σύγχρονη οινοποίηση, την ελληνική αγορά κρασιού, αλλά και τα προβλήματα της πρωτογενούς παραγωγής. «Είμαστε ένα οινοποιείο το οποίο στοχεύει στην ποιότητα, ξεκινώντας από την παραγωγή μέχρι και την πώληση των προϊόντων του. Η Γουμένισσα είναι η πρωτεύουσα της αμπελουργικής μας ζώνης, η οποία ενδείκνυται και φημίζεται για την καλλιέργεια της αμπέλου, μια ζώνη η οποία δίνει πολύ ποιοτικά σταφύλια» μας είπε η κόρη του ιδιοκτήτη.
Η παραγωγή του οινοποιείου ανέρχεται σε περίπου 100.000 φιάλες τον χρόνο, παρότι η δυναμική του είναι μεγαλύτερη. Η επιχείρηση της οικογένειας Σακαλάκη έχει προχωρήσει το τελευταίο διάστημα σε νέες φυτεύσεις αμπελώνων στην περιοχή της Γουμένισσας, ενώ συνεργάζεται και με τοπικούς αμπελουργούς. Η πλήρως αυτοματοποιημένη παραγωγή του οινοποιείου βασίζεται σε ένα διεθνές πρωτόκολλο το οποίο τηρείται με θρησκευτική ευλάβεια και εξασφαλίζει την ποιότητα σε κάθε φιάλη της Οινοποιίας Σακαλάκη.
Ρωτάμε την Αννα Σακαλάκη για το ζήτημα των αμπελώνων, κι αυτή μας επιβεβαιώνει δύο πράγματα: α) ότι υπάρχει τρομερή έλλειψη αμπελώνων στην Ελλάδα και β) ότι έχει καταργηθεί η επιδότηση για τη φύτευση νέων αμπελώνων, γεγονός που επιδεινώνει την ήδη κακή κατάσταση. «Το κλίμα που διαμορφώνεται στον κλάδο είναι τελείως αντίθετο με τα περί ανάπτυξης του ελληνικού αμπελώνα που ακούμε κατά καιρούς, και θα πρέπει να βοηθηθεί ο νέος αγρότης που θα κάνει μια φύτευση σήμερα, αλλά θα πάρει σταφύλια σε περίπου πέντε χρόνια – δεν γίνεται να μη βοηθηθεί…» επισημαίνει η Μακεδόνισσα αμπελουργός και οινοποιός.
Οινικές δοκιμές
Η Οινοποιία Σακαλάκη συμμετέχει σε «κλειστές» εκθέσεις κρασιών, όπου αναδεικνύεται η αξία κάθε ετικέτας σε σχέση με την τιμή τους, εκθέσεις στις οποίες απέσπασε σημαντικές διακρίσεις: π.χ., σε πρόσφατη έκθεση στο Ρότερνταμ βραβεύτηκε για το Ασύρτικό της. «Στις εκθέσεις δεν στήνεσαι σε ένα περίπτερο προβάλλοντας και μιλώντας για τα κρασιά σου. Δεν υπάρχει πλέον το “έχω ένα καλό κρασί” για να σταθείς στις διεθνείς αγορές» σχολιάζει ο Σοφοκλής Σακαλάκης και εξηγεί: «Σήμερα κυριαρχούν η “τυφλή” δοκιμή και το “value for money” μιας ετικέτας, αλλά και η δυνατότητα να εξυπηρετήσεις μια παραγγελία εξαγωγής».
Μαλαγουζιά: Από το Κιλκίς στην Ευρώπη
Περίοπτη θέση στο portfolio του οινοποιείου κατέχει η Μαλαγουζιά, η παραγωγή της οποίας ανέρχεται σε περίπου 7.000 φιάλες ετησίως. «Η Μαλαγουζιά είναι πλέον μια νέα ισχυρή τάση, και το κοινό της είναι κατά βάση το εγχώριο. Δίνουμε Μαλαγουζιά και σε Γερμανία, Γαλλία και Ολλανδία, τώρα ξεκινάμε εξαγωγή στην Κύπρο, σε στοχευμένα σημεία πώλησης που ενδιαφέρονται για το επώνυμο ελληνικό κρασί. Δίνουμε επίσης Μαλαγουζιά στα νησιά κατά την τουριστική περίοδο» επισημαίνει η Αννα Σακαλάκη, κόρη του ιδιοκτήτη και υπεύθυνη για το marketing του οινοποιείου.
Δεν φτάνουν οι μέρες και τα 24ωρα για τον αμπελουργό-οινοποιό
Ο Σοφοκλής Σακαλάκης οινοποιεί σταφύλια ελληνικών και διεθνών ποικιλιών, τις οποίες καλλιεργεί ο ίδιος ή προμηθεύεται από τους συνεργαζόμενους τοπικούς αμπελουργούς. Ετσι, στην παλέτα των ετικετών του βρίσκουμε Chardonnay, Chavignon Blanc, Ασύρτικο και Μαλαγουζιά, Syrah, Ξινόμαυρο, Cabernet Sauvignon και Merlot. Με τα χρόνια, ο ίδιος εξελίχθηκε από αμπελουργός σε -κατά βάση- οινοποιό, γνωρίζει όμως πολύ καλά ότι οι δύο αυτές δραστηριότητες, αν και συνεργάζονται, έχουν τις ιδιαιτερότητές τους, και σε αυτές βασίζεται η ιδιαιτερότητα του τελικού προϊόντος.
«Οπως ένας γεωργός που καλλιεργεί σιτάρι δεν μπορεί να ισχυριστεί “κάνω καλό ψωμί”, έτσι κι ένας αμπελουργός δεν μπορεί να πει “φτιάχνω καλό κρασί”, γιατί και στις δύο περιπτώσεις παρεμβάλλεται η τέχνη του παραγωγού στο στάδιο της μεταποίησης» μας λέει χαμογελώντας ο Μακεδόνας οινοποιός και εξηγεί: «Χρειάζονται μεράκι και ιδιαίτερη διαδικασία για να παραγάγεις καλό κρασί. Αρκετά οινοποιεία βέβαια συνδυάζουν τις δύο ιδιότητες, αλλά σήμερα πλέον δεν φτάνουν ο χρόνος, οι μέρες και τα εικοσιτετράωρα εννοώ για έναν αμπελουργό προκειμένου να ασχοληθεί και με την οινοποίηση. Είμαστε λοιπόν υποχρεωμένοι να συνεργαστούμε με τοπικούς αμπελουργούς για την εξασφάλιση της πρώτης ύλης».
Είναι γεγονός ότι η πρώτη ύλη της ευρύτερης αμπελουργικής ζώνης στην περιοχή του Κιλκίς θεωρείται ξεχωριστή, και αυτό κάνει, σε μεγάλο βαθμό, πιο εύκολη τη δουλειά των οινοποιών που δραστηριοποιούνται εκεί – το ταξίδι μας στο Κιλκίς πιστοποίησε ότι ο νομός έχει εντυπωσιακή οινική ανάπτυξη τα τελευταία χρόνια. Επιστρέφουμε στα διεθνή δρώμενα και στη θέση του ελληνικού κρασιού, η οποία, κατά τον Σύνδεσμο Ελληνικού Οίνου, είναι εσχάτως αναβαθμισμένη σε ορισμένες αγορές-στόχους, όπως οι ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο, καθώς εκεί η μέση τιμή της φιάλης αυξήθηκε τα τελευταία χρόνια, ως συνέπεια του marketing που ισχυρίζεται ο σύνδεσμος πως ασκεί στα διεθνή fora και στις οινικές αγορές.
«Εχω μάλλον διαφορετική άποψη, καθώς θεωρώ ότι η Ελλάδα δεν έχει καταφέρει ακόμα να προβάλει σωστά τα προϊόντα της και, δυστυχώς, περιμένει να έρθουν οι τουρίστες εδώ το καλοκαίρι, στη χώρα μας, για να τους δείξουμε τα κρασιά μας» επισημαίνει ο κ. Σακαλάκης. Ο ίδιος ακολουθεί μια πιο «επιθετική» τακτική, καθώς έχει αποφασίσει να βγει με τα κρασιά του έξω και να αναδείξει την ποιότητά τους. «Υπάρχει αθέμιτος ανταγωνισμός από μια μερίδα κρατών – για παράδειγμα, η Χιλή με το εξαιρετικά χαμηλό κόστος καλλιέργειας και παραγωγής, πουλάει το κρασί της διεθνώς στα 3 ευρώ. Υπάρχει όμως και η Γαλλία, η οποία επιμένει να πουλάει σε πολύ υψηλότερες τιμές κρασιά από μικρότερους κλήρους.
Είναι άλλο πράγμα να κόβει τα σταφύλια μια… θεριζοαλωνιστική μηχανή κι άλλο οι εργάτες. Αυτά τα πράγματα πρέπει να γίνουν γνωστά, να προβληθεί η ιδιαιτερότητα της δικής μας παραγωγής» λέει, επιμένοντας ότι στη διαμόρφωση του marketing πρέπει να λαμβάνεται υπόψη η γνώμη των οινοποιών, αυτών που δεν αγοράζουν ένα οινοποιείο επειδή έχουν χρήματα και είναι επώνυμοι (συνήθεια των αστέρων του Χόλιγουντ). «Πρέπει να μετράει η γνώμη αυτών που, όπως εγώ, κοιμούνται στο οινοποιείο!» τονίζει.
Αγοραπωλησίες οινοποιείων
Το ζήτημα της τιμής των ελληνικών κρασιών στο εστιατόριο είναι γνωστό και δεν θα μπορούσαμε να το αφήσουμε έξω από τη συζήτηση. «Οταν ο οινοποιός εξαρτάται από υπέρογκο τραπεζικό δανεισμό -κι αυτό που σας περιγράφω είναι αρκετά συνηθισμένο στον κλάδο μας-, τότε δεν μπορεί να ελέγξει την τιμή πώλησης των κρασιών του, και σε αυτή τη διαδικασία βάζω και την τιμή του κρασιού στον κατάλογο του εστιατορίου. Βλέπουμε και ακούμε νούμερα… τρελά, και στον οινοποιό μένει μόνο ο κόπος. Οταν ένα οινοποιείο ξεκινά σε σωστές βάσεις, είναι νοικοκυρεμένο και δεν ανοίγεται πολύ, κάνει δηλαδή αυτό που πρέπει, όλα είναι ελεγχόμενα. Εδώ δουλεύουμε με πρωτόκολλο, έχουμε εμείς τη διαχείριση των κρασιών μας».
