Ο Αγροτικός Συνεταιρισμός Πιστοποιημένων προϊόντων Πηλίου-Αγριάς παλεύει να κρατήσει την παραγωγή σε καλά επίπεδα. Οι καλλιεργητές ή εγκαταλείπουν ή μειώνουν το ύψος των δέντρων για να είναι διαχειρίσιμα και λιγότερο κοστοβόρα.
Από το 2008 ο Αγροτικός Συνεταιρισμός Τυποποιημένων Προϊόντων Αγριάς Πηλίου δραστηριοποιείται σχεδόν αποκλειστικά με ένα αντικείμενο, και αυτό δεν είναι άλλο από τη βρώσιμη πηλιορείτικη ελιά, που έχει κερδίσει με το σπαθί της μέρος των προτιμήσεων του καταναλωτικού κοινού, τόσο της Ελλάδας όσο και του εξωτερικού. Ωστόσο, ο πρόεδρος του συνεταιρισμού, Νίκος Ιωάννου, μιλώντας στον «Έ.Α.» αναφέρει απόψεις και δεδομένα, που προκαλούν προβληματισμό.
«Η χρονιά φέτος για ορισμένα μέλη του συνεταιρισμού δεν είναι και πάλι καλή, οι παραγωγοί μας είχαν από 40 έως 70% πεσμένη σοδειά σε σχέση με μία καλή περίοδο παραγωγής και συγκομιδής» αναφέρει ο κ. Ιωάννου, για να συμπληρώσει ότι ο ήπιος χειμώνας δεν ευνόησε σε καμία περίπτωση την παραγωγή για μία ακόμη χρονιά. Αυτό βέβαια έρχεται σε συνέχεια και της προηγούμενης (2022-23) και όπως σημειώνει ο πρόεδρος του συνεταιρισμού πολύς κόσμος έχει αρχίσει να παρατάει και τη συγκεκριμένη καλλιέργεια, αλλά και τον Πρωτογενή Τομέα γενικότερα, ειδικά από την περασμένη περίοδο που είχαμε ήπιο χειμώνα και έκαναν εξαιτίας κι αυτής της κατάστασης έντονα φαινόμενα ακαρπίας. «Είχαμε μιλήσει και στους υπουργούς που επισκέφτηκαν την περιοχή για το συγκεκριμένο θέμα. Πέρυσι δεν υπήρχε καρπός, και δεν είχαμε ούτε βρώσιμες ελιές ούτε ελαιόλαδο, γι’ αυτό και είχαμε υψηλές τιμές. Πολλοί δεν προχώρησαν σε συλλογή ούτε των μικρών ποσοτήτων που θα μπορούσαν» σημειώνει χαρακτηριστικά.
Ήταν εξάλλου και πολλοί παραγωγοί που υπέστησαν ζημιές από το κύμα κακοκαιρίας και το χτύπημα του Daniel τον Σεπτέμβριο του 2023. Όπως επισημαίνει ο κ. Ιωάννου, άλλοι πήραν την Αρωγή των δύο χιλιάδων ευρώ, άλλοι περίμεναν και πήραν ή και περιμένουν ακόμη αποζημιώσεις από εκείνη την περίοδο.
Τα προβλήματα είναι τέτοια που όσοι δεν εγκαταλείπουν τις καλλιέργειές τους, προσπαθούν να μειώσουν έστω το κόστος παραγωγής. «Δέντρα δεν κόβουν αλλά κάνουν μείωση του ύψους, για να περιορίζεται και ο όγκος της εργασίας» περιγράφει ο πρόεδρος του συνεταιρισμού τυποποιημένων προϊόντων. Αν και το μεγάλο ύψος των δέντρων επιτρέπει την αντιμετώπιση ασθενειών, με σωστό αερισμό τους, εντούτοις πολλοί παραγωγοί βρίσκουν τα πιο κοντά δέντρα πιο εύκολα να καλλιεργηθούν…
«Από την άλλη δεν υπάρχουν και εργατικά χέρια και οι καλλιέργειες θα πρέπει να είναι πιο διαχειρίσιμες και λιγότερο κοστοβόρες. Οι εργάτες δεν έχουν τη δυνατότητα όπως οι παλαιότεροι να διαχειριστούν ψηλά δέντρα» αναφέρει επίσης μεταξύ άλλων ο κ. Ιωάννου.
Συλλογή και αποθήκευση
Ο Αγροτικός Συνεταιρισμός Τυποποιημένων Προϊόντων Αγριάς Πηλίου συλλέγει τις ποσότητες βρώσιμης ελιάς των 20 περίπου μελών του, τις οποίες αποθηκεύει από εκεί και πέρα σε ενοικιαζόμενες εγκαταστάσεις.
Η συνέχεια, απλή, αφού οι βρώσιμες ελιές διατίθενται σε εμπόρους προκειμένου να διοχετευθούν τόσο στην ελληνική αγορά όσο και σ’ αυτή του εξωτερικού. Ο συνεταιρισμός μέχρι στιγμής δεν έχει προχωρήσει σε τυποποίηση του προϊόντος, ωστόσο έχουν γίνει σκέψεις που αν παρουσιαστούν τα κατάλληλα δεδομένα και υπάρξουν οι ανάλογες συνθήκες μπορεί να γίνει ένα πλάνο, ώστε να προχωρήσει κάτι τέτοιο, σε στέρεες όμως βάσεις.
Έγιναν σκέψεις και για ελαιόλαδο
Η περιοχή του Πηλίου γενικότερα έχει ένα πολύ καλό πρόσωπο σε ό,τι αφορά την παραγωγή ελαιόλαδου που κερδίζει τις εντυπώσεις, και ο συνεταιρισμός μελέτησε το ενδεχόμενο να προχωρήσει σε μία τέτοια κίνηση, έστω και για τη διάθεση χύδην προϊόντος. Ωστόσο κάτι τέτοιο τελικά δεν έχει προχωρήσει, τουλάχιστον ακόμη.
«Κάποτε είχαμε συζητήσει για παραγωγή ελαιολάδου, αλλά ήταν δύσκολο να γίνει κάτι τέτοιο, και δεν υπάρχει και η ποσότητα για να προχωρήσουμε σε μία τέτοια διαδικασία. Με τις υπάρχουσες συνθήκες, δεν θα είχαμε και σταθερή παραγωγή» αναφέρει σχετικά ο πρόεδρος του συνεταιρισμού.
Η ελιά χάνει έδαφος στη διατροφή
Όλο και λιγότεροι είναι οι νέοι που καταναλώνουν ακόμη και ελαιόλαδο
Μία ενδιαφέρουσα διάσταση δίνει πάντως ο πρόεδρος του Συνεταιρισμού Τυποποιημένων Προϊόντων Αγριάς Πηλίου, Νίκος Ιωάννου για το μέλλον της βρώσιμης ελιάς, που το συνδέει, όπως συνδέεται και με άλλα προϊόντα, με την αλλαγή στις καταναλωτικές και διατροφικές συνήθειες, που προκαλεί επιπλέον σκέψεις.
Όπως σχολίαζε, οι νεότερες γενιές δεν αναζητούν βρώσιμες ελιές σε τέτοιο βαθμό όσο οι μεγαλύτερες και παλαιότερες, ενώ ήδη περιορίζουν λόγω της αλλαγής των διατροφικών τους συνηθειών και την κατανάλωση ελαιόλαδου. Εξάλλου, η στροφή προς το γρήγορο και πρόχειρο φαγητό, για την παρασκευή του οποίου χρησιμοποιούνται άλλα είδη ελαίων, όπως σπορέλαιο ή και το πιο… εξωτικό φοινικέλαιο, μειώνει και την… ανάγκη για χρήση ελαιόλαδου.
«Είναι προφανώς και τι συνήθειες έχει αποκτήσει κάποιος. Αν προέρχεται από μία οικογένεια με δική της παραγωγή ελιών και ελαιόλαδου θα είναι πιο συνηθισμένος στην κατανάλωση των σχετικών προϊόντων» σχολιάζει σχετικά ο κ. Ιωάννου.
Από την άλλη, ακόμη και οι επισκέπτες από άλλες χώρες του εξωτερικού μένουν κατά κύριο λόγο στο ελαιόλαδο, αναζητώντας έξτρα παρθένο ελαιόλαδο ή αγουρέλαιο, όχι όμως και ελιές. Άλλωστε και στο εξωτερικό, οι διατροφικές συνήθειες δεν περιλαμβάνουν συνήθως την κατανάλωση βρώσιμων ελιών ως έχουν, αλλά τις χρησιμοποιούν σε μεγάλο βαθμό ως συστατικά συνταγών, έστω και συμπληρωματικά, ή το πολύ με τη μορφή πάστας. Η ανάδειξη της βρώσιμης ελιάς στο σύνολό της και ως βασικό προϊόν ίσως είναι ένα θέμα που όπως επισημαίνεται θα πρέπει να βάλουν στον σχεδιασμό τους οι αρμόδιοι φορείς…
Προβληματισμός από τους αριθμούς
Η σχετικά πρόσφατη τηλεδιάσκεψη της ελληνικής Διεπαγγελματικής Οργάνωσης Επιτραπέζιας Ελιάς πάντως έδωσε συμπεράσματα και εκτιμήσεις που προκαλούν προβληματισμό…
Η τηλεδιάσκεψη των εκπροσώπων φορέων- μελών της Εθνικής ΔΟΕΠΕΛ πραγματοποιήθηκε για θέματα της τρέχουσας ελαιοκομικής περιόδου 2024/25 και συγκεκριμένα για την εσοδεία του πράσινου ελαιόκαρπου των ποικιλιών «Χαλκιδικής» και «Αμφίσσης/Κονσερβολιά» που οδηγήθηκαν στην επιτραπέζια χρήση, καθώς και για την επανεκτίμηση της ηρτημένης εσοδείας των μαύρων ελιών των ποικιλιών «Καλαμών-Καλαμάτα» και «Αμφίσσης/Κονσερβολιά».
Σύμφωνα με τα στοιχεία που δόθηκαν στη δημοσιότητα, με το τέλος της συλλογής η ποσότητα του πράσινου ελαιόκαρπου της ποικιλίας «Χαλκιδικής» που οδηγήθηκε στην επιτραπέζια χρήση εκτιμάται σε 185.000 τόνους, ποσότητα ικανή να καλύψει τις ανάγκες της κατανάλωσης και των εξαγωγών της χώρας.
Ο πράσινος ελαιόκαρπος της ποικιλίας «Αμφίσσης/Κονσερβολιά» που οδηγήθηκε στην επιτραπέζια χρήση δεν ξεπερνά τους 25.000 τόνους, ποσότητα που όπως επισημαίνεται υπολείπεται σημαντικά για την κάλυψη των αναγκών της χώρας.
Τονίζεται παράλληλα ότι σημαντική ποσότητα πράσινου ελαιόκαρπου της ποικιλίας Αμφίσσης δεν συλλέχθηκε. «Η παρατεταμένη ανομβρία και οι καύσωνες του καλοκαιριού επηρέασαν το μέγεθος του καρπού ακόμα και σε αρδευόμενους ελαιώνες. Οι χαμηλές τιμές αγοράς του προϊόντος από τους ελαιοπαραγωγούς που ανακοινώθηκαν αργοπορημένα σε συνδυασμό με το αυξημένο κόστος της άρδευσης, θεωρήθηκαν ασύμφορες από μεγάλο μέρος των ελαιοπαραγωγών της ποικιλίας «Αμφίσης/Κονσερβολιά». έχοντας ως εναλλακτική λύση να οδηγήσουν τον ελαιόκαρπο αργότερα στην ελαιοποίηση και ενδεχομένως και στην συλλογή μαύρου ελαιόκαρπου για επιτραπέζια χρήση» αναφέρεται επίσης στη σχετική ανακοίνωση.
Όσον αφορά της σοδειά της ποικιλίας «Καλαμών-Καλαμάτα» εκτιμάται στους 110.000 τόνους.
Ποιες είναι οι εξαγωγές μας
Τα τελευταία στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ για το 2023 δείχνουν ότι οι εξαγωγές επιτραπέζιας ελιάς ανήλθαν σε πάνω από 640 εκατ. ευρώ, αριθμός, που βάσει των δεδομένων που επικράτησαν μπορούσε να είναι πολλαπλάσιος… Ωστόσο, οι περισσότερες πωλήσεις όπως φαίνεται αφορούσαν χύμα προϊόντα, με πολύ μικρό μέρος της συνολικής εξαχθείσας παραγωγής να διατίθεται ως τυποποιημένη. Ταυτόχρονα, οι εκτιμήσεις δείχνουν ότι για το 2024 η αξία των εξαγωγών θα φτάσει περίπου τα 700 εκατ. ευρώ.
Φόβοι για την επόμενη καρποφορία
«Η κλιματική κρίση δημιουργεί επιτακτικότερη την ανάγκη άρδευσης των ελαιώνων. Χωρίς έγγειες βελτιώσεις οι ελαιοπαραγωγοί μένουν ανοχύρωτοι ακόμη και στις Π.Ε. που είναι πλούσιες σε υδατικό δυναμικό» αναφέρει σε ανακοίνωσή της η ΔΟΕΠΕΛ, συμπληρώνοντας ότι: «Διάχυτη είναι και η ανησυχία για την επόμενη ελαιοκομική περίοδο, αλλά και για το μέλλον του ελαιώνα. Τα ακραία καιρικά φαινόμενα καθιστούν πολύ δύσκολες τις οποιεσδήποτε εκτιμήσεις. Η παρατεταμένη ανομβρία έχει επίπτωση στην μελλοντική ανθοφορία και επομένως και στην καρποφορία την Άνοιξη του 2025».
Ρευστό το μέλλον
Τα στατιστικά στοιχεία δείχνουν πάντως ότι η ελληνική επιτραπέζια ελιά έχει να αντιμετωπίσει πολλές προκλήσεις, ειδικά μετά το καλοκαίρι του 2023, που η ελληνική παραγωγή γενικότερα παρουσίασε μεγάλη μείωση. Η ακαρπία που επικράτησε σε μεγάλο μέρος των ελληνικών ελαιώνων (που αποτέλεσε συναίτιο και για την αύξηση της τιμής του ελαιόλαδου), προκάλεσε πτώση της ελληνικής παραγωγής επιτραπέζιας ελιάς κατά 66%(!), φτάνοντας μόλις τους 110 χιλιάδες τόνους.
Ωστόσο, τα στοιχεία του Διεθνούς Συμβουλίου Ελαιοκομίας δείχνουν επίσης ότι η ποσότητα που οδηγήθηκε σε εξαγωγή το 2023 δείχνει αντίθετη πορεία, αφού εκτός συνόρων πέρασαν 195,5 χιλιάδες τόνοι επιτραπέζιας ελιάς, αριθμός που ήταν αυξημένος περίπου κατά 13%, σε σχέση με το 2022, όταν και είχαν οδηγηθεί σε εξαγωγή 173 περίπου χιλιάδες τόνοι.
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, κατά την επόμενη δεκαετία αναμένεται ετήσια αύξηση της παραγωγής επιτραπέζιων ελιών στην Ισπανία και την Πορτογαλία, με ποσοστά 0,4% και 1,1% αντίστοιχα, σε σύγκριση με τον μέσο όρο της προηγούμενης δεκαετίας (2020-2024). Από την άλλη πλευρά, στην Ιταλία και την Ελλάδα προβλέπεται μικρή ετήσια μείωση της παραγωγής κατά περίπου 0,3%. Για την Ελλάδα, η Κομισιόν εκτιμά ότι η ετήσια παραγωγή επιτραπέζιων ελιών θα φτάσει σχεδόν τους 200.000 τόνους κατά την περίοδο 2024-2035.
ΤΟΥ ΧΡΥΣΌΣΤΟΜΟΥ ΤΡΊΜΜΗ
[email protected]
