Η καλλιέργεια των οπωροφόρων στη χώρα μας τις τελευταίες δεκαετίες έχει περάσει από πολλές φάσεις. Άλλοτε υπήρχε η στροφή στα μήλα ή τα αχλάδια. Κανείς φυσικά δεν μπορεί να ξεχάσει τις μαζικές φυτεύσεις πυρηνόκαρπων και δη ροδάκινων στην Πέλλα και την Ημαθία, με στόχο η περιοχή να γίνει η «Καλιφόρνια της Ελλάδος».
Του ΛΕΥΤΕΡΗ ΖΑΒΛΙΑΡΗ
zavliaris@gmail.com
Τα χρόνια πέρασαν, οι Έλληνες αγρότες πειραματίστηκαν είναι αλήθεια με πολλούς καρπούς και είδη καλλιεργειών. Τα τελευταία χρόνια ωστόσο, ειδικά για τους κάμπους της Βόρειας Ελλάδας, το φρούτο που έχει αναδειχθεί σε απόλυτο πρωταγωνιστή είναι το ακτινίδιο.
Τα βάσανα που έχουν περάσει αρκετοί γεωργοί με τα πυρηνόκαρπα, όπου οι αποδόσεις ήταν αμφίβολες και οι παγετοί καραδοκούσαν, οδήγησαν και οδηγούν αρκετούς στο να στραφούν σε αλλαγή των καλλιεργειών τους. Η συντριπτική πλειοψηφία επιλέγει να φυτεύσει ακτινίδιο Hayward, αφού όλα δείχνουν πως στην παρούσα φάση είναι μια καλλιέργεια που δίνει καλά κέρδη στον παραγωγό, έχοντας παράλληλα χαμηλό κόστος παραγωγής.
Η Πιερία αποτελεί εδώ και χρόνια την πρωτεύουσα του ελληνικού ακτινιδίου, που μαζί με Πέλλα και Ημαθία κρατούν τα σκήπτρα του 50% της ελληνικής παραγωγής.
Ακολουθεί η Καβάλα με ένα δυνατό 22%, με την Άρτα να είναι κοντά στο 18%. Από εκεί και πέρα ο ελληνικός βορράς έχει διάσπαρτες καλλιέργειες ακτινιδίου, που δεν γίνεται να επεκταθεί στα νότια αφού, το πράσινο τουλάχιστον, δεν αγαπά τα ξηροθερμικά κλίματα.
Παραγγελίες κατά χιλιάδες
Εδώ και λίγα χρόνια τα τηλέφωνα στα επαγγελματικά φυτώρια δεν σταματούν να χτυπούν. Βορειοελλαδίτες καλλιεργητές ζητούν επίμονα δενδρύλλια ακτινιδιάς, αφού είτε σκοπεύουν να επεκτείνουν τους ήδη υπάρχοντες ακτινιδεώνες, είτε να ξηλώσουν σταδιακά παλιές καλλιέργειες, όπως τα ροδάκινα, ώστε να προχωρήσουν μαζικότερα στην καλλιέργεια του ακτινιδίου.
Στην Πιερία εκτιμάται ότι φέτος πρόκειται να υπάρξει νέα επέκταση στα στρέμματα με πράσινα ακτινίδια, την ώρα που στην Ημαθία, αλλά και την Πέλλα υπάρχουν τάσεις… φυγής από το συμπύρηνο ροδάκινο και να περάσουν στην εποχή του ακτινιδίου.
Οι πρώτοι υπολογισμοί κάνουν λόγο για πωλήσεις δενδρυλλίων που μπορεί να αγγίξουν και τα 1 εκατ. τεμάχια, ενδεικτικό της φρενίτιδας που υπάρχει για το συγκεκριμένο φρούτο.
Μάλιστα το ενδιαφέρον έχει ξεπεράσει και τα ελληνικά σύνορα και Βαλκάνιοι αγρότες από τις γειτονικές μας χώρες ενδιαφέρονται ζωηρά πλέον για ακτινίδια, αφού η προσαρμοστικότητα που δείχνει το φυτό στα πιο δροσερά κλίματα σε συνδυασμό με την απόδοση και τις καλές τιμές παραγωγού.
Καμπανάκια για τις γοργές φυτεύσεις
Η μονοκαλλιέργεια φυσικά δεν έχει ωφελήσει ποτέ τον πρωτογενή τομέα. Αυτό έχει χτυπήσει τους πρώτους συναγερμούς στους αγροτικούς συνεταιρισμούς στον ελληνικό βορρά, όσον αφορά τη μαζική στροφή στο ακτινίδιο.
Ήδη έχουν γίνει οι πρώτες ενημερώσεις προς γεωργούς εν μέσω μεγάλου ενδιαφέροντος για το συγκεκριμένο οπωροφόρο. Άλλωστε όλα τα εδάφη δεν ενδείκνυνται για να μπουν ακτινίδια και οι αγρότες καλούνται να συμβουλευθούν τους γεωπόνους τους πριν προχωρήσουν σε αλλαγή ή ακόμα και σε επέκταση της καλλιέργειάς τους.
Άλλωστε μια αλόγιστη επέκταση δίχως γεωπονικές μελέτες μπορεί να δημιουργήσει πολλά προβλήματα, από μια μη προσαρμογή των φυτών στο περιβάλλον και το έδαφος που έχουν φυτευθεί, μέχρι και σε ένα μπαράζ ασθενειών. Έτσι μια επένδυση αλλαγής καλλιέργειας μπορεί να εξελιχθεί σε εφιάλτη, αφού οι καλλιέργειες μπορεί να καταστραφούν πριν ακόμα «ενηλικιωθούν» ώστε να είναι δυνατόν να δίνουν καλή παραγωγή.
Το κίτρινο ακτινίδιο στην Ελλάδα
Μπορεί το πράσινο ακτινίδιο να είναι ο απόλυτος κυρίαρχος στην Ελλάδα, αυτό δεν σημαίνει όμως πως τα κίτρινα δεν προσπαθούν να διεισδύσουν. Αυτό γίνεται μέσω των μεγάλων clubπώλησης ακτινιδίων. Η πρώτη διδάξασα είναι η ιταλική Jingoldπου κοντεύει 20ετή παρουσία στην Ελλάδα. Σε συνεργασία με παραγωγούς στις ακτινιδιοπαραγωγούς περιοχές, έχει προχωρήσει σε πειραματικές καλλιέργειες κίτρινου ακτινιδίου, ώστε να καταφέρει να καταλήξει στην καλλιεργούμενη ποικιλία στη χώρα μας. Μάλιστα η παραγωγή αγγίξει τους 25.000 τόνους, ποσοστό φυσικά πάρα πολύ μικρό, εάν αναλογιστεί κανείς ότι στο πράσινο ακτινίδιο, η επόμενη παραγωγική περίοδος εκτιμάται ότι θα ξεπεράσει τους 400.000 τόνους, σπάζοντας κάθε ρεκόρ.
Τα χαρακτηριστικά
Το κίτρινο ακτινίδιο έχει και θετικά, αλλά και αρνητικά χαρακτηριστικά στην καλλιέργειά του. Στα θετικά του κίτρινου ακτινιδίου συγκαταλέγεται, εκτός των μικρών απαιτήσεων σε ψύχος, η υψηλή παραγωγικότητα, αφού σύμφωνα με τον τεχνικό σύμβουλο της JingoldGreeceΑθανάσιοΠισαλίδη «το ποσοστό έκπτυξης οφθαλμού είναι υψηλό και φτάνει ακόμα και το 90%».Ωστόσο η μη ανάγκη ψύχους, κάνει ιδανικό το ενδεχόμενο επέκτασης καλλιεργειών στα νότια.Στα αρνητικά, σύμφωνα με τον καθηγητή Μολασιώτη συμπεριλαμβάνονται οι απαιτητικές καλλιεργητικές μέθοδοι, όπως οι δακτυλιώσεις, θερινά κλαδέματα και εμβολιασμούς.
Έμειναν πίσω οι Ιταλοί, η Ελλάδα καλύπτει το κενό
Στον παγκόσμιο χάρτη, η Ελλάδα έχει ένα σημαντικό μερίδιο στο ακτινίδιο, εάν αναλογιστούμε το μέγεθος της σε σύγκριση με τους άλλους μεγάλους παίχτες.
Η Κίνα κρατά δυνατά τα σκήπτρα της μισής παγκόσμιας παραγωγής του ακτινιδίου, τόσο λόγω του μεγέθους της, όσο και για το γεγονός ότι είναι κατά πάσα πιθανότητα η μητέρα του εν λόγω φρούτου.
Παραδόξως, το κινεζικό ακτινίδιο δεν είναι ανταγωνιστικό του ελληνικού, αφού εδώ και πολλά χρόνια οι Κινέζοι έχουν στραμμένο το ενδιαφέρον στις κίτρινες ποικιλίες ακτινιδίου, την ώρα που η Ελλάδα κυριαρχεί το πράσινο.
Ένας ακόμα βασικός leaderστο ακτινίδιο, η Νέα Ζηλανδία με πάνω από 17% στην παγκόσμια παραγωγή, έχει στραφεί και αυτή σταδιακά στο κίτρινο ακτινίδιο, που πλέον καλλιεργεί σε ένα ποσοστό της τάξης του 68%, έναντι 32% του γνωστότερου σε εμάς πράσινου.
Από εκεί και πέρα ερχόμαστε στον άλλοτε βασικό ανταγωνιστή μας, την Ιταλία, που ακολουθώντας πιστά θα έλεγε κανείς το παράδειγμα των Νεοζηλανδών, αύξησε κατά κόρον την παραγωγή των κίτρινων ποικιλιών στα ίδια ποσοστά με την χώρα της Ωκεανίας.
Η ραγδαία μείωση στα πράσινα ακτινίδια που οι Ιταλοί είχαν για πολλά χρόνια το πάνω χέρι, άφησε μόνη ουσιαστικά την Ελλάδα στο παιχνίδι, κυρίως στην ποικιλία Hayward, αλλά και σε άλλες πράσινες που καλλιεργούνται στη χώρα μας.
Εξαγωγή όπως το χύμα λάδι
Η μεγάλη ζήτηση που υπάρχει σε παγκόσμιο επίπεδο αυξάνει τις απαιτήσεις και στις εξαγωγές, γεγονός που έχει κάνει τη σχέση Ελλάδας – Ιταλίας από ανταγωνιστική, σχέση αλληλεξάρτησης.
Όπως εξηγεί ο καθηγητής Δενδροκομίας του ΑΠΘ Αθανάσιος Μολασιώτης, «ουσιαστικά ακολουθείται το κακό παράδειγμα του ελαιολάδου».
Όπερ σημαίνει ότι οι γείτονες Ιταλοί, μέσα από τα μεγάλα clubsτου ακτινιδίου, Zespri, Jingoldκαι Kikoka, συλλέγουν μέσα από συμβεβλημένους σε αυτά Έλληνες παραγωγούς τις ποσότητες ακτινιδίων που θέλουν, τα οποία μάλιστα καλλιεργούνται με συγκεκριμένα standards.
Αυτό σύμφωνα με τους γνώστες της αγοράς, είναι εις βάρος της χώρας μας, αφού επιτρέπει όπως ακριβώς και στο ελαιόλαδο τους Ιταλούς να κάνουν παιχνίδι στο παγκόσμιο marketμε τιμές και ποσότητες, έχοντας στις αποθήκες τους
«Η χώρα μας από ανερχόμενος αστέρας στο ακτινίδιο είναι πια πρωταθλητής και πρέπει να συμπεριφερθεί έτσι», σημείωσε ο κ. Μολασιώτης, καλώντας συνεταιρισμούς και ελληνική πολιτεία να μην χάσουν την ευκαιρία του «χρυσού αιώνα» για το ελληνικό ακτινίδιο, αφού προς το παρών η εκμετάλλευση του πιο ανερχόμενου φρούτου παγκοσμίως γίνεται από τα ιταλικά χέρια, μιας και τα περισσότερα ελληνικά ακτινίδια που εξάγονται είναι μη συσκευασμένα (όπως το χύμα ελληνικό ελαιόλαδο) στη γειτονική χώρα.
Παράλληλα παρατηρούνται ενδείξεις έλλειψης διείσδυσης στις διεθνείς αγορές, δημιουργώντας το καθεστώς αλληλεξάρτησης με την Ιταλία.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της εμπορικής περιόδου 2022/23, η Ελλάδα κυρίως εξήγαγε 21.000 τόνους στην Ιταλία, 29.000 τόμους στην Ισπανία (που είναι και οι περισσότεροι) και ακολουθούν οι ΗΠΑ με 14.000 και η Γερμανία με 11.000 τόνους. Η αμερικανική αγορά αποτελεί σίγουρα ένα σημαντικό πρόβλημα, αφού οι δασμοί Τραμπ σίγουρα πρόκειται να διαφοροποιήσουν τις ποσότητες που θα πηγαίνουν στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, χωρίς να ξέρουμε ακόμα τις πρόκειται ουσιαστικά να γίνει.
Οι ασθένειες δεν πρέπει να αγνοούνται
Μπορεί το μέλλον για το ελληνικό ακτινίδιο να προδιαγράφεται λαμπρό, 40 και πλέον χρόνια από την πρώτη φύτευσή του στη χώρα μας, ωστόσο μιλάμε για μια κατάσταση που δεν μπορεί να θεωρείται ρόδινη.
Η καλλιέργεια οπωροφόρων δεν μπορεί να είναι κάτι απόλυτα σίγουρο και αυτό το έχει δείξει το παράδειγμα της Ιταλίας.
Και αυτό γιατί η παραγωγή έχει μειωθεί πραγματικά, τόσο λόγω της μεταστροφής στο κίτρινο από το πράσινο ακτινίδιο, αλλά και λόγω ασθενειών που έχουν χτυπήσει.
Συγκεκριμένα έχει παρατηρηθεί βακτηριακό κάψιμο αλλά και κατάρρευση καλλιεργειών, γνωστή και ως moria.
Πού οφείλεται η κατάρρευση
Η κατάρρευση των ακτινιδίων στην Ιταλία, κυρίως σε περιοχές του βορρά, έχει προκαλέσει προβληματισμό, αφού ουσιαστικά δεν έχει διευκρινιστεί από που προέρχεται αυτή η συμπεριφορά των δέντρων.
Σύμφωνα με τον καθηγητή Δενδροκομίας του ΑΠΘ Αθανάσιο Μολασιώτη, η moriaόπως τη λένε οι Ιταλοί, «η επικρατούσα άποψη είναι πως το φαινόμενο έχει να κάνει με την άρδευση και την υγεία της ριζόσφαιρας».
Μάλιστα από το βήμα του workshopγια το ακτινίδιο στην έκθεση Freskon, ο γνωστός ακαδημαϊκός έκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου και στους Έλληνες παραγωγούς, ζητώντας τους να ακολουθούν πιστά τις οδηγίες άρδευσης ώστε να μην συμβεί το ίδιο.
Όπως λέει έχουν παρατηρηθεί ορισμένα περιστατικά μόριας σε ελληνικούς οπωρώνες, χωρίς όμως να θεωρείται ανησυχητικό όπως στην Ιταλία.
