Από την εφημερίδα Έλληνας Αγρότης που κυκλοφορεί
Προσπαθεί να σχεδιάσει και να τυποποιήσει πρότυπο για την πιστοποίηση του αιγοπρόβειου
ΤΟΥ ΘΑΝΑΣΗ ΑΝΤΩΝΙΟΥ
Η Περιφερειακή Ενότητα της Αιτωλοακαρνανίας διαθέτει πλούσια πρωτογενή παραγωγή, ένα από τα μεγαλύτερα κοπάδια στην Ελλάδα και μια δυνατή παράδοση παραγωγής γαλακτοκομικών και τυροκομικών προϊόντων, ορισμένα από τα οποία είναι ΠΟΠ και ΠΓΕ. Κορυφαίες γαλακτοβιομηχανίες της Ελλάδας σπεύδουν κάθε χρόνιο να κλείσουν συμβόλαια με παραγωγούς ή συνεταιρισμούς της Αιτωλοακαρνανίας, προκειμένου να εξασφαλίσουν το εξαιρετικό γάλα της περιοχής. Οπως υποστηρίζουν οι επιστήμονες, το γάλα εκεί έχει κάποια ποιοτικά χαρακτηριστικά τα οποία το καθιστούν καλύτερο έναντι κάποιων άλλων. Αντίστοιχο ενδιαφέρον υπάρχει και για το κρέας της περιοχής.
Πλούσιος νομός
Πρόκειται για τον μεγαλύτερο σε έκταση νομό της χώρας (5.460 στρέμματα), ο οποίος διαθέτει διαφορετικά ανά περιοχή μικροκλίματα, κάτι που βοηθά στην ανάπτυξη ιδιαίτερων χαρακτηριστικών τόσο στο γάλα όσο και στο κρέας. Οσον αφορά την τυροκομική παραγωγή, πρόσφατα η περιοχή απέκτησε ένα ακόμα ΠΟΠ προϊόν, το Τσαλαφούτι (τέλη του 2024), που παράγεται και σε μέρος της Αιτωλοακαρνανίας, ενώ υπάρχουν και άλλα προϊόντα που περιμένουν τη σειρά τους για να πάρουν πιστοποιήσεις, όπως η Γραβιέρα Αμφιλοχίας.
Το Πανεπιστήμιο Πατρών, και συγκεκριμένα το Τμήμα Επιστήμης και Τεχνολογίας Τροφίμων (εδρεύει στο Αγρίνιο), αποφάσισε να μελετήσει διεξοδικά και σε απολύτως επιστημονική βάση την ποιότητα του παραγόμενου γάλακτος στον νομό. Οπως μας εξήγησε ο επίκουρος καθηγητής Νικόλαος Ανδρίτσος, «το Πανεπιστήμιο Πατρών πρότεινε στην Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας να χαρτογραφήσει την παραγωγή και την ποιότητα του γάλακτος στον νομό, και όχι μόνο να την αποτυπώσουμε, αλλά να κατοχυρώσουμε, να τυποποιήσουμε κατά κάποιον τρόπο αυτή την ποιότητα με την ανάπτυξη ενός προτύπου για την πιστοποίηση του αιγοπρόβειου γάλακτος». Η προγραμματική σύμβαση μεταξύ των δύο πλευρών υπογράφτηκε τον Ιανουάριο του 2025, τον Φεβρουάριο πραγματοποιήθηκε η πρώτη επίσημη συνέντευξη Τύπου και το πρόγραμμα άρχισε να τρέχει ευθύς αμέσως. Θα ολοκληρωθεί τον Ιούνιο του 2027.
Σύμφωνα με τον Ν. Ανδρίτσο, το υπό διαμόρφωση πρότυπο για την πιστοποίηση του αιγοπρόβειου γάλακτος είναι στην πραγματικότητα ένα guideline, μια κατευθυντήρια γραμμή που θα ακολουθούν οι παραγωγοί της περιοχής οι οποίοι θα ενταχθούν στο πρόγραμμα. Αρχικά επιλέχθηκαν πέντε φάρμες, στις οποίες ήδη έχουν αρχίσει οι δειγματοληψίες γάλακτος. Οι φάρμες είναι κατανεμημένες ως εξής: τρεις από την ενότητα της Αιτωλοακαρνανίας, μία από την Ηλεία και μία από την Αχαΐα. Η προσέγγιση είναι να διαπιστώσουν οι επιστήμονες ποιες είναι οι διαφορές της ποιότητας του γάλακτος, ανάλογα με το πού είναι εγκατεστημένη η φάρμα (παραλίμνιο κλίμα, πεδινό, ορεινό, παραθαλάσσιο κ.ά.). Μέσα από την έρευνα αυτή, οι επιστήμονες που τη σχεδίασαν και την τρέχουν θέλουν να διακριβώσουν την ποιότητα του γάλακτος. Στόχος είναι η τυποποίηση αυτής της ποιότητας και η δημιουργία ενός guideline για τους παραγωγούς, το οποίο πρέπει να ακολουθούν για να επιτευχθεί μια σχετικά σταθερή ποιότητα στο γάλα.
Φάση πρώτη: Δειγματοληψία γάλακτος
Το πρόγραμμα, στο οποίο, εκτός από το Πανεπιστήμιο Πατρών και την Περιφέρεια Δ. Ελλάδας, συμμετέχει και ο ΕΛΓΟ «Δήμητρα», έχει διάρκεια 2,5 ετών. Tον πρώτο χρόνο θα γίνουν οι δειγματοληψίες, θα μεσολαβήσει μισός χρόνος για την επεξεργασία των αποτελεσμάτων και στη συνέχεια θα γίνει η ανάπτυξη του προτύπου. Συμμετέχουν πέντε κτηνοτροφικές φάρμες από τις οποίες λαμβάνονται ένα δείγμα την εβδομάδα (20 δείγματα τον μήνα) και 240 δείγματα γάλακτος συνολικά. Ολες οι φάρμες θα δίνουν δείγματα πρόβειου γάλακτος, ενώ μία από τις φάρμες που συμμετέχουν στο πρόγραμμα θα παρέχει και γίδινο γάλα.
Αναλύσεις και έρευνα
Στόχος είναι να συλλεχθούν 240 δείγματα γάλακτος τον πρώτο χρόνο και να πραγματοποιηθούν μικροβιολογικές και χημικές αναλύσεις. Το Τμήμα Γάλακτος και Γαλακτοκομικών Προϊόντων του ΕΛΓΟ «Δήμητρα» στα Ιωάννινα, το οποίο διαθέτει σύγχρονο εξοπλισμό, έχει αναλάβει να κάνει τις χημικές αναλύσεις των δειγμάτων (σωματικά κύτταρα, λακτόζη, λίπος, πρωτεΐνες και στερεό υπόλειμμα άνευ λίπους). Το Τμήμα Επιστήμης και Τεχνολογίας Τροφίμων του Πανεπιστημίου Πατρών (Αγρίνιο) θα κάνει τις μικροβιολογικές αναλύσεις. «Θα γίνουν αναλύσεις Ολικής Μεσόφιλης Χλωρίδας – ΟΜΧ για το μικροβιακό φορτίο του γάλακτος, E.coli κολοβακτηρίδια και αντιβιοτικά» μας εξηγεί ο καθηγητής Ν. Ανδρίτσος.
Σπουδαία παραγωγική ζώνη, αλλά έχει μείνει πίσω…
Η Περιφέρεια μπορεί και πρέπει να «ξεκλειδώσει» τα ΠΟΠ προϊόντα της περιοχής
Το Πανεπιστήμιο Πατρών ξεκίνησε τις ενημερωτικές επισκέψεις στις φάρμες για την καταγραφή των ζώων, ενώ, κατά την ανάπτυξη του προτύπου, οι επιστήμονες θα συνομιλήσουν με τους κτηνοτρόφους προκειμένου να αναδειχθούν καλές πρακτικές.
Η πρώτη συνάντηση με τους τρεις κτηνοτρόφους της Αιτωλοακαρνανίας πραγματοποιήθηκε λίγες ημέρες μετά την ανακοίνωση του προγράμματος. «Στη συνάντηση αυτή ζητήσαμε από τους κτηνοτρόφους να είναι συμμέτοχοι στην προσπάθεια που κάνουμε. Δεν παίρνουμε απλώς κάποια δείγματα γάλακτος, θέλουμε οι ίδιοι οι παραγωγοί να δουν το πρότυπο ως εφαλτήριο ώστε να ενταχθούν σε αυτό όσο το δυνατόν περισσότεροι συνάδελφοί τους, τυποποιώντας παράλληλα την παραγωγή τους. Η Περιφέρεια μπορεί να ξεκλειδώσει την υπόθεση των ΠΟΠ προϊόντων στην περιοχή».
Ο Ν. Ανδρίτσος θεωρεί ότι η Αιτωλοακαρνανία έχει μείνει πίσω στα κτηνοτροφικά ζητήματα. «Η δυτική Ελλάδα έχει μείνει πίσω, ενώ το Αγρίνιο, το οποίο βρίσκεται ανάμεσα σε Πάτρα και Γιάννενα, έχει μείνει ακόμα πιο πίσω. Κατάγομαι από τη Θεσσαλία και περίμενα πως τα πράγματα εδώ θα ήταν καλύτερα, διότι η περιοχή έχει σπουδαία κτηνοτροφική παράδοση, αλλά δεν είναι όπως τα περίμενα» επισημαίνει. Ο καθηγητής εκτιμά πως με αυτή την πρώτη ύλη -το γάλα-, την ποιότητα που υπάρχει στα κτηνοτροφικά προϊόντα και την πρωτογενή παραγωγή στο σύνολό της η Αιτωλοακαρνανία θα έπρεπε να παρουσιάζει πιο «δυνατή» εικόνα. Ο νομός έχει τα πάντα, όχι μόνο τυριά και κρέατα, αλλά από ελιές και ελαιόλαδο μέχρι γάμπαρη.
«Λόγω της κακής -μέχρι πρόσφατα- κατάστασης στις οδικές μεταφορές, η περιοχή στερούνταν πράγματα τα οποία σε άλλες περιοχές της χώρας ήταν εξασφαλισμένα» σημειώνει ο Ν. Ανδρίτσος και συμπληρώνει: «Εκτός όμως από τη δυσκολία πρόσβασης, υπάρχει και διαφορετική νοοτροπία όσον αφορά την κτηνοτροφία, καθώς οι άνθρωποι εδώ είναι πιο κλειστοί».
Σύμφωνα με τον συνομιλητή μας, στην Αιτωλοακαρνανία υπάρχουν μεγάλες και πολύ καλές μονάδες επεξεργασίας και τυποποίησης προϊόντων. «Μου έχει κάνει ιδιαίτερη εντύπωση το γεγονός ότι τα μεγαλύτερα γυράδικα της Λάρισας έρχονται εδώ για να προμηθευτούν χοιρινά, τα οποία θεωρούνται τα καλύτερα της Ελλάδας» επισημαίνει.
Υπάρχουν νέοι παραγωγοί;
«Υπάρχουν νέοι άνθρωποι στην κτηνοτροφία της Αιτωλοακαρνανίας, αλλά οι μονάδες στις οποίες δραστηριοποιούνται έχουν μείνει πίσω» σχολιάζει ο κ. Ανδρίτσος. Κάποιες μονάδες έχουν προχωρήσει με σύγχρονα αρμεκτικά και ταϊστικά συστήματα, και θέλουν να εκσυγχρονιστούν, παρόλο που την περιοχή χτύπησαν η πανώλη και η ευλογιά.
«Οι άνθρωποι εδώ έχουν προβλήματα και με τις αποζημιώσεις, που καθυστερούν. Κάποιοι κτηνοτρόφοι τα βγάζουν δύσκολα πέρα και η παραμικρή αναποδιά δημιουργεί μεγάλο πρόβλημα. Οταν το κράτος δεν είναι δίπλα σε ανθρώπους που καταστρέφονται, όταν δεν παρέχει τα αυτονόητα, οι άνθρωποι αυτοί δεν θα συνεχίσουν» μας είπε ο Ν. Ανδρίτσος.
Υπάρχει όρεξη από νέο κόσμο να ασχοληθεί με όλο το φάσμα της πρωτογενούς παραγωγής, κι όχι μόνο με την κτηνοτροφία; Η απάντηση του καθηγητή είναι θετική. Σημειώνει μάλιστα ότι ορισμένοι νέοι παραγωγοί διαθέτουν πτυχία. «Σε αυτούς έχει πέσει το βάρος να εκσυγχρονίσουν τις μονάδες των πατεράδων τους, να φέρουν τις νέες τεχνολογίες στους στάβλους και τις συνέργειες με τα πανεπιστήμια» μας είπε. «Είναι ανοιχτοί, αλλά θέλουμε δουλειά ακόμα».
Ποιος είναι ο Νικόλαος Ανδρίτσος
Είναι επίκουρος καθηγητής στο Τμήμα Επιστήμης και Τεχνολογίας Τροφίμων της Σχολής Γεωπονικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Πατρών. Είναι απόφοιτος του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών (ΓΠΑ), κάτοχος μεταπτυχιακού διπλώματος Ειδίκευσης (MSc) στην Επιστήμη και Τεχνολογία Τροφίμων & Διατροφή του Ανθρώπου, με ειδίκευση στα Συστήματα Διαχείρισης Ποιότητας και Διασφάλισης Υγιεινής Τροφίμων, ενώ του έχει απονεμηθεί ο τίτλος του διδάκτορα Γεωπονικών Επιστημών (PhD) στο επιστημονικό πεδίο «Υγιεινή και Ασφάλεια Τροφίμων». Εχει εργαστεί με επιτυχία για 8 έτη ως διευθυντής του Εργαστηρίου Μικροβιολογίας Τροφίμων και ως επικεφαλής μικροβιολογικής έρευνας στην εταιρία «Αναλυτικά Εργαστήρια Αθηνών».
Αιτωλοακαρνανία: Γιατί αυτό το γάλα;
Η ποιότητα του γάλακτος στην Αιτωλοακαρνανία είναι συνδυασμός παραγόντων – του μικροκλίματος των τοποθεσιών, της εποχής αρμέγματος, της ποιότητας των ζωοτροφών, των χειρισμών μέσα στον στάβλο. «Θα ήταν άτοπο από την πλευρά μας να αποφανθούμε με μια απλή ανάλυση για το ποιος από τους παραπάνω παράγοντες επιδρά περισσότερο στην ποιότητα του γάλακτος, αλλά -αν μη τι άλλο- θα κάνουμε μια πρώτη προσπάθεια να αποτυπώσουμε και να ενημερώσουμε τους παραγωγούς για το τι είναι ορθό -και πρέπει να συνεχίσουν να το κάνουν- και τι όχι» σχολιάζει ο Ν. Ανδρίτσος. Από εκεί θα ξεκινήσει το δεύτερο μέρος του προγράμματος, όταν και θα αναπτυχθεί το πρότυπο σε συνεννόηση με τους παραγωγούς.
