Μέχρι και 3% μπορεί να δίνει η κάθε κυβέρνηση στον πρωτογενή τομέα για την κάλυψη ζημιάς από έντονα κλιματικά φαινόμενα και ζωονόσους, σύμφωνα με την ενδιάμεση αναθεώρηση της ΚΑΠ, χωρίς ωστόσο αυτό να σημαίνει ότι τα χρήματα θα… ρέεουν άφθονα.
Πιο συγκεκριμένα, η κυβέρνηση του έκαστοτε κράτους – μέλους μπορεί να πάρει έως και το 3% από το ετήσιο ευρωπαϊκό πακέτο που της αναλογεί και να τα δώσει προς αποζημίωση για φυσικές καταστροφές και ζωονόσους, ωστόσο κατόπιν αυτό το ποσό θα «λείψει» από τις αναδιαρθρωτικές και αναπτυξιακές πολιτικές, καθώς το μοντέλο χρηματοδότησης θα εξακολουθήσει να είναι «κλειστό», αφού αυτό που αλλάζει είναι η επιλεξιμότητα της δράσης και όχι το ύψος των διαθέσιμων οικονομικών πόρων.
Η κυβέρνηση θα μπορεί να τροποποιεί ανάλογα το Στρατηγικό Σχέδιο της ΚΑΠ αν συντρέχει λόγος φυσικής καταστροφής ή ζωονόσων, πάντα κατόπιν συννενόησης με την Ε.Ε. Πάντως στα θετικά της συγκεκριμένης πρακτικής συγκαταλέγονται ότι αυτά τα χρήματα θα μπορούν να δίνονται άμεσα μέσω της απλούστευσης των διαδικασιών, ενώ η μόνη προϋπόθεση είναι να μην στρεβλώνουν τους κανόνες της ελεύθερης αγοράς, με τους πόρους να μπορούν να προέρχονται ακόμα και από ποστά που δεν έχουν διαθετεί σε δράσεις για τις οποίες προορίζονταν.
Η Κομισιόν προκειμένου να δώσει το πλήρες πλαίσιο της πολιτικής της ενδιάμεσης αναθεώρησης της ΚΑΠ προχώρησε σε ερωταπαντήσεις που μπορεί ο αγρότης να αποσαφηνίσει την τακτική που αποφασίστηκε.
Οι 9 ερωτήσεις-απαντήσεις από την Κομισιόν
Τι ακριβώς προτείνει η Επιτροπή;
Η Επιτροπή προτείνει την ελάφρυνση του περιττού διοικητικού φόρτου για τους αγρότες και τις διοικήσεις και τη μετάβαση σε μια πιο ευέλικτη εφαρμογή της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής η οποία θα αντικατοπτρίζει καλύτερα την ποικιλομορφία της γεωργίας και του τοπικού περιβάλλοντος της ΕΕ. Με την επίτευξη απτών αποτελεσμάτων όσον αφορά την απλούστευση, την ανταγωνιστικότητα, την ανθεκτικότητα και την ψηφιοποίηση, οι αλλαγές θα μπορούσαν να εξοικονομήσουν έως και 1,58 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως για τους αγρότες και 210 εκατομμύρια ευρώ για τις εθνικές διοικήσεις.
Η πρόταση που παρουσιάστηκε στις 14 Μαΐου υλοποιεί το Όραμα για τη Γεωργία και τα Τρόφιμα που εγκρίθηκε στις 19 Φεβρουαρίου 2025, το οποίο σκιαγραφεί έναν οδικό χάρτη για ένα ανταγωνιστικό, ανθεκτικό και δίκαιο αγροδιατροφικό σύστημα. Ευθυγραμμισμένο με την Πυξίδα Ανταγωνιστικότητας της ΕΕ, το Όραμα ζητά τη μείωση της περιττής γραφειοκρατίας για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας. Οι αγρότες σε όλη την ΕΕ αντιμετωπίζουν αρκετές προκλήσεις λόγω υπερβολικών διοικητικών υποχρεώσεων που συχνά δεν αντικατοπτρίζουν την πραγματικότητα στην πράξη. Αυτό το κανονιστικό βάρος συνεπάγεται κόστος και χρόνο για τους αγρότες και τις εθνικές διοικήσεις. Οδηγεί σε χαμηλότερη αποδοχή υποχρεώσεων και μπορεί επίσης να αποθαρρύνει τις επενδύσεις. Αυτό το κανονιστικό βάρος επιβραδύνει τις γεωργικές δραστηριότητες, απορροφά πόρους, αποθαρρύνει την καινοτομία και τις επενδύσεις και οδηγεί σε χαμηλή αποδοχή των απαιτήσεων από τους αγρότες.
Για την αντιμετώπιση αυτών των προκλήσεων, η Επιτροπή πρότεινε νομοθετικές τροποποιήσεις στην ΚΑΠ με στόχο τον διοικητικό φόρτο, τους ελέγχους, την εφαρμογή, την αντιμετώπιση κρίσεων και τις επενδυτικές ανάγκες. Οι προτεινόμενες αλλαγές περιλαμβάνουν απλούστευση των απαιτήσεων στις γεωργικές εκμεταλλεύσεις, καλύτερη αναγνώριση ποικίλων γεωργικών πρακτικών όπως η βιολογική γεωργία, βελτιωμένη υποστήριξη για μικρές και μεσαίες γεωργικές εκμεταλλεύσεις μέσω απλουστευμένων πληρωμών και δράσεις για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας, συμπεριλαμβανομένης της βελτιωμένης πρόσβασης σε χρηματοοικονομικά εργαλεία και της προετοιμασίας των βάσεων για ψηφιακές λύσεις.
Επιπλέον, η Επιτροπή δημοσιεύει επίσης έναν Χάρτη Πορείας για περαιτέρω δράσεις απλούστευσης κατά τη διάρκεια του τρέχοντος έτους, ο οποίος καθορίζει τις προγραμματισμένες δράσεις, τα εργαλεία και το ενδεικτικό χρονοδιάγραμμα για την επίτευξη περαιτέρω βελτιώσεων στο παραγωγικό δίκαιο της ΚΑΠ και σε τομείς εκτός της γεωργίας που επηρεάζουν τους αγρότες.
Τι είναι ένας κανονισμός Omnibus; Καλύπτει μόνο την απλούστευση της ΚΑΠ ή και άλλους κανονισμούς;
Το πρόγραμμα εργασίας της Επιτροπής παρουσιάζει ένα σύνολο προτάσεων Omnibus που απλοποιούν διάφορα νομοθετικά κείμενα της ΕΕ, μαζί με μια σειρά πρωτοβουλιών με ισχυρή διάσταση απλούστευσης. Οι προτάσεις Omnibus, που υιοθετήθηκαν σε επόμενα βήματα, ασχολούνται με τομείς προτεραιότητας που επισημαίνονται από τα ενδιαφερόμενα μέρη και προσδιορίζονται στην έκθεση Draghi. Στόχος τους είναι να διασφαλίσουν τη συνοχή, να δημιουργήσουν δυναμική και, ως εκ τούτου, να μεγιστοποιήσουν τις δράσεις απλούστευσης.
Η πρόταση της 14ης Μαΐου αφορά την ΚΑΠ και έρχεται σε συνέχεια άλλων παρόμοιων προτάσεων που πρότεινε η Επιτροπή νωρίτερα φέτος σχετικά με την υποβολή εκθέσεων για τη βιωσιμότητα, την δέουσα επιμέλεια για τη βιωσιμότητα και την ταξινόμηση.
Προτίθεται η Επιτροπή να προτείνει περαιτέρω μέτρα απλούστευσης στον τομέα της γεωργίας;
Η Επιτροπή θα προτείνει πρόσθετες αλλαγές που θα στοχεύουν στη μείωση της υποβολής εκθέσεων, του κόστους συμμόρφωσης, του βάρους των ελέγχων και στη διευκόλυνση της αξιοποίησης των νέων ευελιξιών που προσφέρει η τρέχουσα πρόταση απλούστευσης της ΚΑΠ. Αυτές οι δράσεις παρουσιάζονται σε έναν οδικό χάρτη και θα εφαρμοστούν το 2025.
Η Επιτροπή θα εργαστεί επίσης το 2025 για την παροχή μιας οριζόντιας δέσμης νομοθετικών μέτρων απλούστευσης που θα επιφέρει ουσιαστική απλούστευση σε άλλους τομείς πολιτικής εκτός της ΚΑΠ, οι οποίοι επηρεάζουν τους αγρότες, τις επιχειρήσεις τροφίμων και ζωοτροφών και τις σχετικές διοικήσεις. Θα επικεντρωθεί σε στοιχεία που θα βοηθήσουν τους αγρότες, καθώς και τις επιχειρήσεις τροφίμων και ζωοτροφών, να είναι πιο ανταγωνιστικές και ανθεκτικές.
Αποτελεί αυτό απάντηση στις διαμαρτυρίες των αγροτών και στην πίεση από τα κράτη μέλη;
Η Επιτροπή γνωρίζει τις ανησυχίες των αγροτών και έχει εργαστεί ακούραστα για να υποβάλει συγκεκριμένες δράσεις για να τις αντιμετωπίσει. Τα κράτη μέλη βρίσκονται επίσης στην πρώτη γραμμή της εφαρμογής της ΚΑΠ και έθεσαν ζητήματα σχετικά με την εφαρμογή ορισμένων απαιτήσεων ένα χρόνο μετά την έναρξη του τρέχοντος πλαισίου πολιτικής. Η απλούστευση είναι μια συνεχής διαδικασία και η Επιτροπή εργάζεται για τη μείωση του διοικητικού φόρτου και την ευθυγράμμιση των κανόνων με τις μεταβαλλόμενες πραγματικότητες στην πράξη. Αυτό ισχύει για όλους τους τομείς της οικονομίας.
Η Επιτροπή ακούει όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη, συμπεριλαμβανομένων των κοινωνικών εταίρων, των ΜΚΟ και της κοινωνίας των πολιτών, για να διασφαλίσει ότι λαμβάνονται υπόψη όλες οι απόψεις. Για παράδειγμα, οι διάλογοι εφαρμογής με τους Επιτρόπους θα στοχεύουν στις κύριες ομάδες που επηρεάζονται από τις πολιτικές της ΕΕ, όπως οι ΜΜΕ, η βιομηχανία, οι κοινωνικοί εταίροι, οι περιφερειακές και τοπικές αρχές και η κοινωνία των πολιτών.
Αποδυναμώνονται οι περιβαλλοντικές απαιτήσεις στο πλαίσιο της ΚΑΠ;
Η απλοποίηση δεν σημαίνει αυτόματη μείωση των φιλοδοξιών. Δεν σημαίνει κατάργηση των πολιτικών στόχων ή των κοινωνικών και περιβαλλοντικών προτύπων, αλλά, αντιθέτως, την υλοποίησή τους όσο το δυνατόν πιο αποτελεσματικά. Η οικονομικά αποδοτική εφαρμογή είναι πιο επωφελής και διασφαλίζει ταχύτερη εφαρμογή καθώς και αποδοχή από τα ενδιαφερόμενα μέρη.
Η Επιτροπή παραμένει προσηλωμένη στη διασφάλιση της πολιτικής βεβαιότητας και της νομικής προβλεψιμότητας, η οποία είναι βασική σε κάθε νομοθετική μεταρρύθμιση. Τα προτεινόμενα μέτρα διατηρούν τον συνολικό προσανατολισμό και τις φιλοδοξίες της τρέχουσας ΚΑΠ και τον βασικό της ρόλο στην υποστήριξη της μετάβασης της ευρωπαϊκής γεωργίας σε βιώσιμη γεωργία.
Η πρόταση δεν αλλάζει την πράσινη αρχιτεκτονική, συμπεριλαμβανομένου του γεγονότος ότι τα Στρατηγικά Σχέδια της ΚΑΠ διαθέτουν το 32% του συνολικού προϋπολογισμού της ΚΑΠ (περίπου 98 δισεκατομμύρια ευρώ) σε εθελοντικές δράσεις που προωθούν τους περιβαλλοντικούς, κλιματικούς και ευημερίας των ζώων στόχους. Πιο συγκεκριμένα, το σύστημα αιρεσιμότητας και η δημοσιονομική οριοθέτηση μαζί με μια σειρά από άλλα βασικά εργαλεία της πράσινης αρχιτεκτονικής της ΚΑΠ, συμπεριλαμβανομένων των οικολογικών προγραμμάτων και της αγροτικής ανάπτυξης, παραμένουν σε ισχύ για να διασφαλίσουν ένα συνολικά υψηλότερο επίπεδο φιλοδοξίας της τρέχουσας ΚΑΠ σε σύγκριση με το παρελθόν.
Οι αλλαγές παραμένουν σαφώς περιορισμένες στις απαιτήσεις όπου η εμπειρία έχει δείξει σαφή ανάγκη για προσαρμογές και περαιτέρω κίνητρα για τους αγρότες.
Ποιος ωφελείται από αυτές τις αλλαγές και πώς θα βοηθήσουν τους αγρότες;
Τόσο οι αγρότες όσο και τα κράτη μέλη θα επωφεληθούν από τις πρόσθετες προτεινόμενες ευέλικτες δυνατότητες. Οι μικρότερες και μεσαίες εκμεταλλεύσεις θα επωφεληθούν από τις προτεινόμενες αλλαγές, καθώς θα μπορούσαν να κάνουν μεγαλύτερη χρήση των απλουστευμένων πληρωμών, μεταξύ άλλων.
Οι αγρότες θα επωφεληθούν από την κατάργηση των επικαλυπτόμενων υποχρεώσεων, τη μείωση των επιτόπιων επισκέψεων στις εκμεταλλεύσεις από τις εθνικές αρχές και τις απλουστευμένες διαδικασίες υποβολής αιτήσεων.
Η πρόταση επεκτείνει επίσης τις δυνατότητες των μικρών αγροτών να υποβάλουν αίτηση για εφάπαξ στήριξη εισοδήματος και εφάπαξ στήριξη ανάπτυξης επιχειρήσεων και απλοποιεί την υλοποίηση των επενδύσεων.
Μια ανάλυση του αναμενόμενου αντίκτυπου αυτών των μέτρων που δημοσιεύθηκε σήμερα εκτιμά ότι οι αλλαγές θα μπορούσαν να εξοικονομήσουν έως και 1,58 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως για τους αγρότες. Θα τους εξοικονομήσουν χρόνο, θα συμβάλουν στη μείωση του άγχους και θα τους επιτρέψουν να επικεντρωθούν στο βασικό τους έργο.
Ποιες είναι οι επιπτώσεις για τα Στρατηγικά Σχέδια της ΚΑΠ;
Χάρη σε αυτά τα μέτρα απλοποίησης, τα κράτη μέλη μπορούν να συμπεριλάβουν τα νέα μέσα που προτείνονται σήμερα στα Στρατηγικά τους Σχέδια για την ΚΑΠ, όπως οι πληρωμές σε περίπτωση κρίσης και οι νέες ευκαιρίες χρηματοδότησης στο πλαίσιο του Σχεδίου Μικρών Αγροτών. Προβλέπεται μόνο ελάχιστη πρόσθετη διοικητική εργασία για την εισαγωγή αυτής της νέας ευελιξίας και διατάξεων στα Στρατηγικά Σχέδια της ΚΑΠ, μόλις εγκριθούν από τους συννομοθέτες.
Επιπλέον, η πρόταση απλοποιεί επίσης τη διαδικασία τροποποίησης των Σχεδίων. Η έγκριση από την Επιτροπή θα απαιτείται μόνο για τις στρατηγικές τροποποιήσεις. Πρόκειται για τροποποιήσεις που επηρεάζουν σημαντικά τη στρατηγική και τη λογική παρέμβασης αυτών των Σχεδίων και συνεπάγονται αλλαγές στις ρυθμίσεις χρηματοδότησης.
Αντίθετα, όλες οι άλλες τροποποιήσεις των Στρατηγικών Σχέδιων της ΚΑΠ θα πρέπει να κοινοποιούνται στην Επιτροπή μόνο, χωρίς να απαιτείται έγκριση. Αυτό θα επιταχύνει σημαντικά τη διαδικασία και θα φέρει αλλαγές πιο γρήγορα στους αγρότες επί τόπου.
Ποιος είναι ο αντίκτυπος στο γεωργικό αποθεματικό;
Η πρόταση διατηρεί το γεωργικό αποθεματικό και βελτιστοποιεί τη χρήση του για καλύτερη αντιμετώπιση των διαταραχών της αγοράς σύμφωνα με τον αρχικό του στόχο.
Επιπλέον, εισάγονται δύο νέοι τύποι πληρωμών σε περίπτωση κρίσης στο πλαίσιο των άμεσων πληρωμών και της αγροτικής ανάπτυξης. Τα κράτη μέλη θα μπορούν να αφιερώνουν έως και 3% της ετήσιας χρηματοδότησης του Σχεδίου ΚΑΠ για να βοηθήσουν τους αγρότες να αντιμετωπίσουν τις επιπτώσεις φυσικών καταστροφών ή ασθενειών των ζώων. Η προσφυγή σε αυτά τα νέα εργαλεία θα είναι δυνατή σε περίπτωση φυσικών καταστροφών και δυσμενών κλιματικών φαινομένων που έχουν άμεσο αντίκτυπο στους αγρότες. Τα κράτη μέλη θα μπορούν να τα χρησιμοποιούν τροποποιώντας τα Στρατηγικά τους Σχεδία για την ΚΑΠ.
Αυτές οι νέες πληρωμές αποσκοπούν στη συμπλήρωση του αποθεματικού, όχι στην αντικατάστασή του, και συνοδεύονται από διασφαλίσεις που διασφαλίζουν ότι δεν στρεβλώνουν το εμπόριο ή δεν επηρεάζουν δυσανάλογα άλλες παρεμβάσεις της ΚΑΠ.
Πώς θα διαμορφώσει αυτό το πακέτο απλούστευσης τη μελλοντική ΚΑΠ;
Το πακέτο απλούστευσης ακολουθεί την πορεία για μια πιο στρατηγική και απλοποιημένη εφαρμογή της ΚΑΠ, όπως ορίζεται στο Όραμα της Επιτροπής για τη γεωργία και τα τρόφιμα και στις πολιτικές κατευθυντήριες γραμμές της Προέδρου von der Leyen.
Σύμφωνα με το Όραμα, η πρόταση στοχεύει στη μείωση της διοικητικής πολυπλοκότητας και στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των Ευρωπαίων αγροτών, ώστε να μπορούν να επικεντρωθούν στο να είναι επιχειρηματίες και πάροχοι.
Δίνει επίσης μεγαλύτερη προσοχή στην ποικιλομορφία και τις συγκεκριμένες ανάγκες των γεωργικών εκμεταλλεύσεων, ιδίως των μικρών, και των νέων αγροτών, και προωθεί μια προσέγγιση που βασίζεται σε κίνητρα. Θέτει τις βάσεις για αυξημένη ψηφιοποίηση της πολιτικής και των εθνικών διοικήσεων με στόχο τη μείωση των ελέγχων και την υποβολή εκθέσεων.
