Πολύχρονες προσπάθειες από τους παραγωγούς μέσω του συνεταιρισμού για να καταχωρηθεί ΠΟΠ
ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΥ ΠΑΠΑΔΑΚΗ
Σε καλό δρόμο βρίσκεται η προσπάθεια των παραγωγών της Γραμβούσας μέσω του Αγροτικού Συνεταιρισμού Γραμβούσας για την κατάκτηση ΠΟΠ στο σταμναγκάθι, που ως προϊόν θεωρείται φάρμακο για την ανθρώπινη υγεία και η περιοχή έχει πραγματικά επενδύσει σε αυτό το αγαθό της φύσης.
Στον «Eλληνα Αγρότη» μίλησε ο μεγαλύτερος παραγωγός της Κρήτης, που είναι από την περιοχή αυτή και καλλιεργεί 35 στρέμματα σταμναγκαθιού, Νίκος Σταματάκης, ο οποίος κυριολεκτικά έχει αφιερώσει τη ζωή του σε αυτή την καλλιέργεια!
Oλα στη Γραμβούσα, όπου σε επίπεδο Κρήτης βρίσκεται το 90% των παραγωγών της Κρήτης, ξεκίνησαν τη δεκαετία του 1980. Κάποιοι αγρότες της περιοχής συνέλεξαν άγριο σταμναγκάθι, το οποίο και καλλιέργησαν μαζικά στο φυσικό του περιβάλλον, στην αρχή της περιοχής του ακρωτηρίου της Γραμβούσας, στα δυτικά της Κρήτης.
Οπως αναφέρει και ο συνεταιρισμός, από τότε η καλλιέργεια αυτή έχει εξαπλωθεί πολύ, με αποτέλεσμα να είναι πια το κυρίαρχο καλλιεργήσιμο λαχανικό της περιοχής.
Οι συνθήκες καλλιέργειας είναι συχνά αποτρεπτικές. Ο άνεμος που φυσάει τις περισσότερες ημέρες του χρόνου μπορεί να αποβεί καταστροφικός, όμως ο άνεμος αυτός σε συνδυασμό με τα φτωχά ανόργανα εδάφη της περιοχής δίνουν την ιδιαίτερη γεύση στο σταμναγκάθι της Γραμβούσας.
«Το ΠΟΠ το παλεύουμε εδώ και χρόνια»
Ο Νίκος Σταματάκης, που χρησιμοποιεί μέχρι και drones για να ψεκάζει τα φυτά του, πάντα με βιολογικά σκευάσματα, λέει χαρακτηριστικά στον «Ελληνα Αγρότη»: «Γίνονται προσπάθειες σημαντικές από τον συνεταιρισμό μας. Ομως είναι κάτι δύσκολο. Δεν βοηθάνε τόσο πολύ από το υπουργείο. Θέλει χρηματοδότηση. Θέλει έρευνα από τα πανεπιστήμια. Θεωρώ ότι είμαστε πάντως σε καλό δρόμο».
Στο σημείο αυτό ο Νίκος Σταματάκης λέει ότι «το σταμναγκάθι είναι ο βασιλιάς στα φυλλώδη. Αλλά χρειάζεται μεγάλη γραφειοκρατία. Τα τελευταία χρόνια έχουμε κάνει μεγάλη προσπάθεια. Εμείς επιχειρήσαμε στην αρχή να πάρουμε ΠΟΠ Γραμβούσας. Αλλά μας είχαν πει ότι θα είναι πιο εύκολο να γίνει ΠΟΠ Κρήτης. Η προσπάθεια είναι σε εξέλιξη. Θεωρώ ότι στο τέλος θα τα καταφέρουμε».
Ο Νίκος Σταματάκης συνεχίζει λέγοντας: «Ο συνεταιρισμός είχε κάνει μια προσπάθεια να κάνουμε μια ομάδα. Δεν ευδοκίμησε αυτή η προσπάθεια. Από εκεί και πέρα είμαστε δύο τρεις μεγάλοι παραγωγοί που κάνουμε μόνοι μας προσπάθεια παραγωγής με πιστοποιήσεις. Με ήπια καλλιέργεια. Εχουμε μπει σε μεγάλες αλυσίδες σούπερ μάρκετ. Δεν παράγουμε βιολογικά, αλλά χρησιμοποιούμε μόνο βιολογικά σκευάσματα. Η μόνη διαφορά είναι ότι εμείς αναγκαστικά χρησιμοποιούμε λιπάσματα για τη λίπανση των καλλιεργειών μας».
Πώς γίνεται η παραγωγή του σταμναγκαθιού
Πώς όμως γίνεται όλη αυτή η «μαγική» διαδικασία παραγωγής σταμναγκαθιού; Ο Νίκος Σταματάκης εξηγεί: «Μαζεύουμε άγριο σπόρο και καλλιεργούμε. Εγώ έχω 35 στρέμματα. Εχω καταφέρει και ξεπερνάω τους 100 τόνους τον χρόνο. Εχω και τα drones για να μπορώ να κάνω συχνά περάσματα ψεκάζοντας με χαλκό, θειάφι και βάκιλλο και τίποτα άλλο. Δεν είναι ένα χημικό που το χρησιμοποιείς δυο φορές τον χρόνο. Είναι μια πολύ δύσκολη καλλιέργεια. Απαιτεί πολλές εργατοώρες. Πολλά εργατικά χέρια και το βασικότερο πρόβλημα, θέλει πολύ νερό».
Σύμφωνα με όσα μας λέει, το σταμναγκάθι για να ευδοκιμήσει χρειάζεται αμμοαργιλώδες έδαφος. «Και στη Μεσαρά έκαναν προσπάθεια και δεν τα κατάφεραν. Χρειάζεται αμμοαργιλώδη εδάφη, τα οποία στραγγίζουν καλά».
Πώς ξεκίνησε να ασχολείται
Στη Γραμβούσα δραστηριοποιούνται περίπου 50 παραγωγοί και παράγουν γύρω στους 500 τόνους τον χρόνο. Ο Νίκος Σταματάκης μας λέει πως μέχρι και το 2015 η τιμή παραγωγού είχε φτάσει μέχρι και τα 10 με 15 ευρώ το κιλό! Ωστόσο σήμερα είναι γύρω στα 3 με 3,5 ευρώ το κιλό.
Οπως χαρακτηριστικά τονίζει, η ζήτηση είναι τεράστια τόσο από τις αλυσίδες σούπερ μάρκετ της χώρας μας όσο και από το εξωτερικό και κυρίως από τη Γερμανία.
«Εμείς είχαμε παλιά, θερμοκήπια με αγγούρια και ντομάτες γύρω στα 10 στρέμματα. Το 2004 έκανε ο πατέρας μου μια προσπάθεια, βάζοντας ούτε μισό στρέμμα σταμναγκάθι. Με τη μάνα μου το βράδυ καθάριζαν το σταμναγκάθι και το πουλούσαν. Και με 100 κιλά την εβδομάδα για 5-6 μήνες έβγαλαν καθαρά 15.000 ευρώ. Ετσι σταδιακά ξήλωσε τα θερμοκήπια και ασχολήθηκε μόνο με τα σταμναγκάθι», τονίζει ο ο Νίκος Σταματάκης.
Με βάρκα προσεγγίζουν το άγριο για σπόρους
Είναι εντυπωσιακή η ιστορία που μας λέει ο Νίκος Σταματάκης: «Επειδή είμαστε λίγοι παραγωγοί, δεν μπαίνει καμία εταιρία στον κόπο να πάρει τον σπόρο και να τον κάνει υβρίδιο και να μας τον πουλάει μετά. Γιατί το κόστος είναι πολλά εκατομμύρια ευρώ. Δηλαδή αυτοί το κάνουν μόνο στις ντομάτες, που είναι εκατομμύρια παραγωγοί ανά την Ευρώπη.
Οπότε τι κάναμε; Πήγε ο πατέρας μου πριν από 20 χρόνια με τις βάρκες εδώ στο Ακρωτήρι, στη Γραμβούσα, στον Μπάλο, στην παραλία, στα γρεμνά. Και μαζέψανε δυο τσουβάλια σπόρο ο καθένας από τον άγριο και από εκεί καλλιέργησαν το άγριο σταμναγκάθι. Εμείς λοιπόν από εκεί και μετά τι κάνουμε; Κάθε χρόνο από τις καλλιεργήσιμες εκτάσεις έχουμε κρατήσει ένα στρέμμα μόνο για σπόρο. Από τον σπόρο που θα πάρεις από το ένα στρέμμα, μπορείς να φυτέψεις 100 στρέμματα.
Από εκεί και πέρα για μία πενταετία ο σπόρος διατηρεί τα φυσικά του χαρακτηριστικά. Αλλά εμείς κάθε δύο – τρία χρόνια πάμε και παίρνουμε λίγο άγριο. Επειδή οι μέλισσες πάνε παντού, το μπασταρδεύουν. Δηλαδή χάνει τα “σαρακωτό” που έχει. Τώρα το άγριο είναι πιο ευάλωτο στις ασθένειες. Χάνεις τα πρώτα χρόνια στην παραγωγή σε ποσότητα, αλλά κερδίζεις στην ποιότητα».
Χάρης Χαρωνίτης (διατροφολόγος): Απερίγραπτη η διατροφική αξία του σταμναγκαθιού
Ο διατροφολόγος από το Ρέθυμνο Χάρης Χαρωνίτης μίλησε στον «Ελληνα Αγρότη» για τη διατροφική αξία του σταμναγκαθιού, λέγοντας κατηγορηματικά:
«Είναι ένα χόρτο το το οποίο έχει όλα τα οφέλη που έχουν τα χόρτα. Είναι μια σημαντική πηγή φυτικών ινών, που χαρακτηρίζονται και ως διαιτητικές ή άπεπτες φυτικές ίνες. Δηλαδή, δεν πέπτονται από τον οργανισμό. Και αυτό βοηθάει την καλή λειτουργία του εντέρου, δηλαδή αποφεύγουμε προβλήματα δυσκοιλιότητας, που είναι πολύ σοβαρά και δυστυχώς πολλοί συνάνθρωποί μας ταλαιπωρούνται με αυτά.
Επίσης, οι φυτικές ίνες έχουν την ιδιότητα να δημιουργούν το αίσθημα του κορεσμού, να μην πεινάμε γρήγορα, για ανθρώπους που θέλουν να μειώσουν την ποσότητα του φαγητού. Και επίσης οι φυτικές ίνες είναι σημαντικές για να διατηρήσουμε ένα καλό επίπεδο ζαχάρου στο αίμα, όπως επίσης βοηθάει και στη σταθερότητα ή μείωση της χοληστερίνης στον οργανισμό μας.
Επίσης, περιέχει βιταμίνες Α, C και Ε, οι οποίες χαρακτηρίζονται ισχυρά αντιοξειδωτικές. Επίσης, υπάρχουν η νιτροβιταμίνη, η β καροτίνη αλλά και η λουτεΐνη. Αλλά υπάρχουν και οι φαινολικές ενώσεις, οι οποίες προφανώς συνδέονται με τις μεθόδους πρόληψης του καρκίνου.
Από εκεί και πέρα, έχουμε πολύ ισχυρή δράση της βιταμίνης Α, της C και της Ε, που λειτουργούν συνεργατικά. Δημιουργούν ισχυρή αντιοξειδωτική προστασία στον οργανισμό. Εχουμε και τα ωμέγα λιπαρά, τα οποία υπάρχουν στο ελαιόλαδο. Aρα φανταστείτε ένα πιάτο σταμναγκάθι με ελαιόλαδο. Μιλάμε για ισχυρή δόση αντιοξειδωτικών. Και ωφέλιμη για τον οργανισμό πολλαπλώς.
Επίσης αυτή η οξειδωτική δράση, τέλος, εξουδετερώνει τις ελεύθερες ρίζες, που μπορούν να δημιουργήσουν σοβαρά θέματα λειτουργίας του οργανισμού, καταστρέφοντας τα αγγεία μας. Eχουμε όμως και ποσότητες ασβεστίου, ψευδαργύρου και καλίου. Το κάλιο είναι γνωστό ότι συμβάλλει στη ρύθμιση της πίεσης, όπως και στη λειτουργία του εγκεφάλου, στη μνήμη, τη σύσταση των μυών μας κ.λπ.».
Πολλά οφέλη
«Είναι ένα χόρτο το το οποίο έχει όλα τα οφέλη που έχουν τα χόρτα. Είναι μια σημαντική πηγή φυτικών ινών, που χαρακτηρίζονται και ως διαιτητικές…»
Λειτουργία εντέρου
«Δηλαδή δεν πέπτονται από τον οργανισμό. Και αυτό βοηθάει την καλή λειτουργία του εντέρου, δηλαδή αποφεύγουμε προβλήματα δυσκοιλιότητας, που είναι πολύ σοβαρά».
Φυτικές ίνες
«Επίσης, οι φυτικές ίνες έχουν την ιδιότητα να δημιουργούν το αίσθημα του κορεσμού, να μην πεινάμε γρήγορα» λέει ο διατροφολόγος.
