Επαρκή στήριξη για τις μακροχρόνιες προτεραιότητές, όπως η γεωργία και η συνοχή, χωρίς την προσέγγιση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για ένα «εθνικό σχέδιο ανά κράτος μέλος», περιλαμβάνονται στις θέσεις και τα αιτήματα του ευρωκοινοβουλίου για τον προϋπολογισμό της ΕΕ για την περίοδο 2028 – 2034, τα οποία καθορίστηκαν σε ψήφισμα που εγκρίθηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο την Τετάρτη 7 Απριλίου 2025.
Αναλυτικότερα, στην έκθεση που εγκρίθηκε με 317 ψήφους υπέρ, 206 κατά και 123 αποχές, οι ευρωβουλευτές ζητούν ένα πολύ πιο φιλόδοξο πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο (ΠΔΠ) που να ανταποκρίνεται στις προσδοκίες των πολιτών της ΕΕ σε μια όλο και πιο περίπλοκη διεθνή σκηνή.
Το υφιστάμενο ανώτατο όριο δαπανών (1% του συνολικού ακαθάριστου εθνικού εισοδήματος των κρατών μελών) δεν επαρκεί για την αποτελεσματική αντιμετώπιση του αυξανόμενου φάσματος κρίσεων και προκλήσεων που αντιμετωπίζουμε, λένε οι ευρωβουλευτές.
Με τις ΗΠΑ να εγκαταλείπουν τον ρόλο τους στα παγκόσμια δρώμενα, η αντιμετώπιση του επιθετικού πολέμου της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας θα πρέπει να πραγματοποιηθεί με δαπάνες της ΕΕ, εντός ενός εξαιρετικά δύσκολου οικονομικού και κοινωνικού πλαισίου, του χάσματος ανταγωνιστικότητας και της επιδεινούμενης κλιματικής αλλαγής και της κρίσης βιοποικιλότητας.
«Όχι» στα ενιαία εθνικά σχέδια
Το ευρωκοινοβούλιο απορρίπτει τη προσέγγιση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για ένα «εθνικό σχέδιο ανά κράτος μέλος» που έχει ως πρότυπο τον Μηχανισμό Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Αντ’ αυτού, οι ευρωβουλευτές ζητούν μια δομή που θα διασφαλίζει τη διαφάνεια και την κοινοβουλευτική λογοδοσία και θα εμπλέκει τις περιφερειακές και τοπικές αρχές και όλους τους σχετικούς φορείς. Το ψήφισμα επιβεβαιώνει επίσης τον ρόλο της πολιτικής συνοχής στην εμβάθυνση της ενιαίας αγοράς, τη μείωση των ανισοτήτων και την καταπολέμηση της φτώχειας.
Ανταγωνιστικότητα και άμυνα
Οι ευρωβουλευτές πιστεύουν ότι το προτεινόμενο «ταμείο ανταγωνιστικότητας», όπου θα συγχωνεύονταν υφιστάμενα προγράμματα, δεν θα επιφέρει τα προσδοκώμενα αποτελέσματα. Αντ’ αυτού, ζητούν ένα νέο, στοχευμένο ταμείο σχεδιασμένο για τη μόχλευση ιδιωτικών και δημόσιων επενδύσεων μέσω μηχανισμών ελαχιστοποίησης των κινδύνων που υποστηρίζονται από την ΕΕ.
Οι αυξημένες αμυντικές δαπάνες είναι μεν απαραίτητες, δηλώνουν οι ευρωβουλευτές, αλλά αυτό δεν πρέπει να υπονομεύσει τις κοινωνικές και περιβαλλοντικές δαπάνες ή τις μακροχρόνιες πολιτικές.
Απλούστευση, ευελιξία και κράτος δικαίου
Ο επόμενος μακροπρόθεσμος προϋπολογισμός πρέπει να μειώσει την περιττή γραφειοκρατία για τους δικαιούχους κονδυλίων, χωρίς ωστόσο να παραχωρεί στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή μεγαλύτερο περιθώριο ελιγμών εκτός του δημοκρατικού ελέγχου που ασκεί το Ευρωκοινοβούλιο. Ένας απλούστερος προϋπολογισμός είναι ένας πιο διαφανής προϋπολογισμός, λένε οι ευρωβουλευτές.
Η ευελιξία στις δαπάνες είναι επίσης καίριας σημασίας – οι ικανότητες αντιμετώπισης κρίσεων πρέπει να ενσωματωθούν στον προϋπολογισμό για κάθε τομέα πολιτικής, με την ανθρωπιστική βοήθεια να αποτελεί διακριτό τομέα δαπανών.
Ο επόμενος προϋπολογισμός θα πρέπει να περιλαμβάνει δύο ειδικά μέσα: το πρώτο για την ανακούφιση κρίσεων και το δεύτερο για την αντιμετώπιση άλλου είδους απρόβλεπτων προκλήσεων.
Οι ευρωβουλευτές επιμένουν ότι η πρόσβαση σε κονδύλια πρέπει να συνδέεται με τον σεβασμό των αξιών της Ε.Ε. και του κράτους δικαίου και τάσσονται υπέρ μιας προσέγγισης «έξυπνης αιρεσιμότητας», ώστε οι τελικοί δικαιούχοι της ευρωπαϊκής χρηματοδότησης να μην υφίστανται τις συνέπειες των ενεργειών της κυβέρνησης της χώρας τους.
Αποπληρωμή χρέους και από κοινού δανεισμός
Οι ευρωβουλευτές επιμένουν ότι η αποπληρωμή του δανεισμού στο πλαίσιο του Next Generation EU δεν πρέπει να θέτει σε κίνδυνο τη χρηματοδότηση των πολιτικών και των προτεραιοτήτων της ΕΕ.
Υπό το πρίσμα αυτό, ζητούν σαφή διαχωρισμό μεταξύ της αποπληρωμής του χρέους και των δαπανών του προγράμματος και καλούν το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο να εγκρίνει νέους ίδιους πόρους για την Ένωση.
Ο κοινός δανεισμός θεωρείται βιώσιμο εργαλείο για την αντιμετώπιση κρίσεων σε επίπεδο ΕΕ, όπως η ασφάλεια και η άμυνα.
Δηλώσεις
«Θέλουμε ο επόμενος μακροπρόθεσμος προϋπολογισμός της ΕΕ να είναι καλύτερα καταρτισμένος προκειμένου ανταποκριθεί στις σημερινές προκλήσεις: να επιτρέψει στην Ευρώπη να αντιδρά έγκαιρα σε καταστάσεις κρίσης, να προστατεύει καλύτερα τους πολίτες της και να οικοδομεί μια ισχυρότερη και πιο ανταγωνιστική Ένωση. Θέλουμε, επίσης, επαρκή στήριξη για τις μακροχρόνιες προτεραιότητές μας, όπως η γεωργία και η συνοχή. Προτείνουμε μια υπεύθυνη και δικαιολογημένη αύξηση στο επόμενο ΠΔΠ, προκειμένου να υπερβούμε το παρωχημένο ανώτατο όριο του 1% του ακαθάριστου εθνικού εισοδήματος. Εφόσον ζητάμε από την ΕΕ να κάνει περισσότερα, πρέπει να την εξοπλίσουμε και αναλόγως. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο θα εγκρίνει το επόμενο ΠΔΠ μόνο αν είναι σχεδιασμένο ανταπεξέλθει στις μελλοντικές εξελίξεις όντας ευέλικτο, αποτελεσματικό και έτοιμο να εφαρμοστεί από την 1η Ιανουαρίου 2028. Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο ζητάμε από το Συμβούλιο και την Επιτροπή να ξεκινήσουν οι διαπραγματεύσεις αμέσως μετά την πρόταση της Επιτροπής τον Ιούλιο» δήλωσε ο συνεισηγητής Siegfried Mureşan (EΛΚ, Ρουμανία).
«Οι πολίτες και οι περιφέρειες πρέπει να βρίσκονται στο επίκεντρο του επόμενου ΠΔΠ και οφείλουμε να διασφαλίσουμε ότι η ΕΕ είναι προετοιμασμένη για να ανταποκρίνεται στις ανάγκες των πολιτών της. Χρειαζόμαστε ισχυρές επενδύσεις για την ενίσχυση της στρατηγικής αυτονομίας, της οικονομικής ανθεκτικότητας και των πράσινων στόχων, χωρίς να αφήνουμε κανέναν στο περιθώριο. Επιπλέον, ένας φιλόδοξος προϋπολογισμός πρέπει να προωθεί την κοινωνική και εδαφική συνοχή, να περιλαμβάνει νέες και εκσυγχρονισμένες πηγές εσόδων και να εγγυάται επαρκή χρηματοδότηση για την ασφάλεια, την άμυνα και την ετοιμότητα ώστε να διασφαλίζονται δίκαιες και ακμάζουσες κοινωνίες, με παράλληλη προάσπιση του κράτους δικαίου και των βασικών αξιών της ΕΕ» δήλωσε η συνεισηγήτρια Carla Tavares (Σοσιαλιστές, Πορτογαλία).
Επόμενα βήματα
Οι προτεραιότητες του Ευρωκοινοβουλίου αναμένεται να ενσωματωθούν στην πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σχετικά με τον επόμενο μακροπρόθεσμο προϋπολογισμό της ΕΕ, η οποία αναμένεται να δημοσιευθεί τον Ιούλιο του 2025.
Σχετικές πληροφορίες
Το πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο (ΠΔΠ) θεσπίζεται για περίοδο επτά ετών και καθορίζει τα ανώτατα όρια δαπανών για διάφορους τομείς πολιτικής.
Αφού εξασφαλίσουν την έγκριση του Ευρωκοινοβουλίου, η οποία χορηγείται από την πλειοψηφία των μελών που το απαρτίζουν, οι κυβερνήσεις της ΕΕ εγκρίνουν ομόφωνα τον κανονισμό για το ΠΔΠ.
Ο τρέχων μακροπρόθεσμος προϋπολογισμός της ΕΕ έχει ισχύ μέχρι και τις 31 Δεκεμβρίου 2027.
