Η Άννα Μόσχου μας παρουσιάζει το έργο ενός αθόρυβου αλλά παραγωγικού Συνεταιρισμού κτηνοτρόφων με την αυτόχθονη κόκκινη φυλή των βοοειδών
ΤΟΥ ΘΑΝΆΣΗ ΑΝΤΩΝΊΟΥ
Η Άννα Μόσχου είναι κτηνοτρόφος εδώ και πάνω από τρεις δεκαετίες, κι αυτό το διάστημα εκτελεί χρέη ταμία του Αγροτικού Συνεταιρισμού Δημητριακών και Κτηνοτροφικών Προϊόντων Καστοριάς ο οποίος ιδρύθηκε το 2014. Πρόκειται για σχήμα το οποίο διαδέχτηκε συνεταιρισμούς του ‘παρελθόντος’ οι οποίοι είχαν αποτύχει στο να προστατέψουν και να προωθήσουν τα συμφέροντα των μελών τους. Μάλιστα ο εν λόγω Συνεταιρισμός το 2017 εισήλθε στο πρόγραμμα «Δράση 10.2.1 Γενετικοί Πόροι στην Κτηνοτροφία», του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης 2014 – 2020.
Καθώς ο Συνεταιρισμός ασχολείται με την αυτόχθονη κόκκινη φυλή των βοοειδών, στόχος του είναι πλέον η ανάδειξη και η διατήρηση της συγκεκριμένης φυλής. Τα ζώα της κόκκινης φυλής είναι κρεατοπαραγωγά και η ποσότητα του γάλακτος που παράγουν είναι πολύ μικρή και αξιοποιείται για τη σωστή ανάπτυξη των μικρών μοσχαριών.
Ο Έλληνας Αγρότης συνάντησε τη μαχητική κτηνοτρόφο στο πλαίσιο της Zootechnia 2025, στη Θεσσαλονίκη, και είχε μαζί της μια συζήτηση από την οποία προκύπτει ότι παρά τις φιλότιμες προσπάθειες που καταβάλλονται από τους ίδιους τους κτηνοτρόφους, παρά την – κατά καιρούς- καλή θέληση της πολιτείας να διευκολύνει την πρωτογενή παραγωγή, ο όγκος εμποδίων είναι τόσο μεγάλος και γραφειοκρατία τόσο περίπλοκη που φιλόδοξες προσπάθειες, ακόμα και χρηματοδοτούμενες πέφτουν στο κενό. Οι κτηνοτρόφοι της Καστοριάς, οι οποίοι μάλιστα βραβεύτηκαν το 2022 για τη συμμετοχή τους στο πρόγραμμα φιλοδοξούν να αποτελέσουν εξαίρεση.
Δράσεις του Προγράμματος
Στο πλαίσιο του Προγράμματος ‘Γενετικοί Πόροι’ γίνεται καταγραφή και η πιστοποίηση της συγκεκριμένης φυλής: για κάθε παράγωγο ζώο που γεννιέται, ο ζωοτέχνης του προγράμματος, το παρακολουθεί, διακρίνει τα χαρακτηριστικά του και σε συνεργασία με το Κέντρο Γενετικών Πόρων στη Νέα Μεσήμβρια Θεσσαλονίκης οι κτηνοτρόφοι λαμβάνουν τις σχετικές πιστοποιήσεις. Ο ζωοτέχνης κρίνει αν το παράγωγο ζώο θα καταγραφεί ως ‘ελληνική κόκκινη φυλή’ ή ως μιγάς.
«Στο παρελθόν τα ζώα αυτά δεν ανήκαν σε κάποια φυλή, δεν είχαν μια επίσημη ετικέτα ενώ τώρα, με την πιστοποίηση που παίρνουμε, π.χ. όταν χάνουμε ένα ζώο – από διάφορα αίτια- το οποίο έχει την πιστοποίηση της κόκκινης φυλής, λαμβάνουμε ως αποζημίωση επιπλέον 40% σε σχέση με ένα ζώο το οποίο έχει καταγραφεί ως μιγάς» μας λέει η έμπειρη κτηνοτρόφος.
Ο Συνεταιρισμός συνεργάζεται με τον καθηγητή του Παν/μίου Θεσσαλίας Ανδρέα Φώσκολο σε ζητήματα διατροφής και διαχείρισης μονάδων. Το σημαντικότερο όμως, σύμφωνα με την Άννα Μόσχου είναι ότι σήμερα ο Συνεταιρισμός και τα μέλη του έχουν πρόσβαση στην ενημέρωση. «Ήταν πολύ δύσκολο ως κτηνοτρόφοι να εξωτερικεύουμε τα προβλήματά μας στο παρελθόν, τα βάζαμε κάτω από το χαλί και λέγαμε πως ‘όλα είναι καλά’» μας λέει η κυρία Μόσχου και συνεχίζει: «Όταν είπα για πρώτη φορά ότι βλέπω υπογονιμότητα στο κοπάδι ή έχω χάσει ένα ζώο κ.ό.κ. τότε κάποιοι συνάδελφοί μου άρχισαν κι αυτοί να εκφράζουν τους προβληματισμούς τους. Επειδή από το 2017 συλλέγουμε στοιχεία γεννήσεων μικρών μοσχαριών διαπιστώσαμε ότι υπάρχει υπογονιμότητα, βλέπαμε δηλαδή θηλυκά σε μεγάλες μονάδες που δεν κυοφορούσαν κάθε χρόνο, γεγονός για το οποίο ενημερώσαμε το Πανεπιστήμιο».
Είναι 85 και 5.500 ζώα
Στο πρόγραμμα ‘Γενετικοί Πόροι’ συμμετέχουν 85 εκτροφείς, διασκορπισμένοι σε Καστοριά, Φλώρινα και Κοζάνη. Ο Συνεταιρισμός ξεκίνησε με 27 μέλη το 2017 και περίπου 1.300 πιστοποιημένα ζώα και σήμερα η δύναμή του έχει φτάσει στους 85 κτηνοτρόφους με περίπου 5.500 ζώα. Το Πρόγραμμα διαθέτει κτηνίατρο εκτροφής εξειδικευμένο στα βοοειδή, οποίος έχει εξοπλιστεί με σύγχρονα μηχανήματα (υπέρηχο) που του εξασφάλισε το Πρόγραμμα, κι εξυπηρετεί τα μέλη με ειδική έκπτωση. Ο κτηνίατρος εξυπηρετεί πιο εντατικά τους κτηνοτρόφους τους περίπου 4 μήνες του χειμώνα κατά τη διάρκεια των οποίων τα ζώα είναι σταβλισμένα.
Συνεργασία με το ΑΠΘ
Κορυφαία δράση στο πλαίσιο των Γενετικών Πόρων είναι ο ποιοτικός έλεγχος του ζωικού κεφαλαίου, δράση η οποία χρηματοδοτείται κατά 70% μέσα από το πρόγραμμα ενώ 30% είναι η συμμετοχή του Συνεταιρισμού. Ο Συνεταιρισμός έχει αναπτύξει συνεργασία με τον δημόσιο κτηνίατρο έτσι ώστε δείγμα από κάθε ζώο το οποίο οδηγείται στο σφαγείο και είναι πιστοποιημένο ως ελληνική κόκκινη φυλή, να στέλνεται στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης όπου γίνεται ο ποιοτικός έλεγχος. Το ΑΠΘ παρακολουθεί τα αντιοξειδωτικά, τα Ω3, το pH, την τρυφερότητα κ.ά. των δειγμάτων.
Ζώντας τον τραγέλαφο των επιδοτήσεων
Ας δούμε όμως ποια διαδικασία – βάσει πρωτοκόλλου- ακολουθεί ο Αγροτικός Συνεταιρισμός Δημητριακών και Κτηνοτροφικών Προϊόντων Καστοριάς. Τα περισσότερα μέλη του Συνεταιρισμού, μόλις απογαλακτιστεί το μοσχαράκι, περίπου 6-7 μηνών, το δίνουν σε ελληνικές μονάδες πάχυνσης διότι «εμείς εστιάζουμε στη μάνα και τη γέννα. Είναι δύσκολο και οικονομικά ασύμφορο να εκθρέψουμε και τη μάνα και το μικρό της» σύμφωνα με την Α. Μόσχου.
Η συνεταιρίστρια εξηγεί γιατί έχει επιλεγεί αυτή η διαδικασία: «Εννιά μήνες ο τοκετός της αγελάδας συν 14 μήνες για την εκτροφή του μοσχαριού – ούτως ώστε να είναι έτοιμο να οδηγηθεί στο σφαγείο- είναι διάστημα περίπου δυόμιση ετών κατά τη διάρκεια των οποίων ο κτηνοτρόφος δεν έχει κανένα εισόδημα από τα ζώα του». Έτσι, λίγο πριν το σταβλισμό της χειμερινής περιόδου, τα μικρά μοσχάρια δίνονται για πάχυνση, αδειάζουν οι στάβλοι και, στη συνέχεια, οι συνεταιριστές, επαναλαμβάνουν τη διαδικασία με τις μάνες για την επόμενη γέννα.
Εκπροσωπώντας έναν παραδοσιακό μεν αλλά ταλαιπωρημένο κλάδο της πρωτογενούς παραγωγής, η Άννα Μόσχου έχει έρθει αντιμέτωπη συχνά τα τελευταία χρόνια με τον παραλογισμό της κρατικής και της κοινοτικής πολιτικής και αντιμετωπίζει στωικά τον τραγέλαφο που συνήθως συναντάει στην καθημερινότητά της.
Εξάρτηση από το εξωτερικό
Κατά το παρελθόν η Συνδεδεμένη Ενίσχυση εστίαζε στη γέννα και ξεκινούσε από τα 150 ευρώ ανά γέννα. Με τη νέα ΚΑΠ από το 2023 η Συνδεδεμένη Ενίσχυση κατευθύνεται και προς τη σφαγή. Κάθε μοσχάρι το οποίο οδηγείται στη σφαγή, από 11-12 μηνών λαμβάνει 200 ευρώ και από 13 ως 24 μηνών λαμβάνει 250 ευρώ/σφάγιο. Η Ελλάδα, στην πρότασή της προς την ΕΕ σχετικά με τη νέα ΚΑΠ είχε ζητήσει το ποσό στη γέννα να πέσει στα 40 ευρώ, με αποτέλεσμα να μην υπάρχει ουσιαστικά ενίσχυση στο μοσχαράκι που γεννιέται στην Ελλάδα. Οι κτηνοτροφικοί φορείς αντέδρασαν διότι χανόταν σημαντικό μέρος του εισοδήματος των Ελλήνων κτηνοτρόφων, για να ‘κλειδώνει’ τελικά η γέννα στα 109 ευρώ.
«Το τραγελαφικό που έκανε η χώρα μας ήταν ότι έδωσε τη δυνατότητα ενίσχυσης και στους εισαγωγής που φέρνουν μοσχάρια μικρής ηλικίας και μετά από πεντάμηνη εκτροφή τα οδηγούν στο σφαγείο όπου εκεί λαμβάνουν επιδότηση 200- 230 ευρώ» μας λέει. Αυτό, όπως εύκολα γίνεται αντιληπτό είναι πλήγμα για την ελληνική κτηνοτροφική παραγωγή αναγκάζοντας τη χώρα να εξαρτάται από τα εισαγόμενα ζώα. «Αναρωτιέμαι, γιατί να ταλαιπωρούμαστε με τις γέννες και τη συντήρηση της μάνας κατά τον ενιάμηνο τοκετό; Το όφελος του κτηνοτρόφου είναι 100 ευρώ στη γέννα και 250 στη σφαγή, σύνολο 350 ευρώ/ζώο για μια διάρκεια 2,5 χρόνων όταν κατά την ίδια περίοδο ο εισαγωγέας- παχυντής, με μόλις 5μηνη εκτροφή ανά ζώο, θα αδειάσει και θα γεμίσει τον στάβλο του αρκετές φορές και στο διάστημα αυτό θα λάβει 1.250 ευρώ/ζώο» μας εξηγεί.
Σε αρκετές χώρες της ΕΕ υπάρχει έντονη διάθεση από τις εθνικές κυβερνήσεις για μείωση του ζωικού κεφαλαίου. Από που θα βρει λοιπόν μοσχάρι η χώρα μας; «Το μοσχαράκι που παράγουμε εμείς δεν είναι ‘ουρανοκατέβατο’. Είναι ένα μοσχαράκι που γεννιέται εδώ. Είναι απολύτως φυσικό να ζητάμε στήριξη της εγχώριας παραγωγής» επιμένει η συνεταιρίστρια από την Καστοριά.
Ζητείται (γνώστης) υπουργός…
Σύμφωνα με την Άννα Μόσχου προτεραιότητα του ελληνικού κράτους θα έπρεπε να είναι η διακοπή της ενίσχυσης για τα εισαγόμενα ζώα και η ενίσχυση της εγχώριας παραγωγής. «Είναι μεγάλα τα συμφέροντα των εγχώριων εισαγωγέων» μας εξηγεί, συμφέροντα τα οποία πίεσαν και πέτυχαν την ενίσχυση των εισαγόμενων ζώων. «Στο παρελθόν υπήρξαν υπουργοί οι οποίοι επιχείρησαν να πάρουν πίσω αυτό το άδικο για την ελληνική κτηνοτροφία μέτρο, όπως ο Σπήλιος Λιβανός. Από τότε τόσο ο Γιώργος Γεωργαντάς όσο και ο Κώστας Τσιάρας δεν έχουν ασχοληθεί με το ζήτημα» σχολιάζει. Κλασική περίπτωση αδιαφορίας θα λέγαμε. Εγκληματικής μάλιστα…
Ήρωας ο εκτροφές σήμερα…
«Όσοι ασχολούμαστε με το κρέας γνωρίζουμε ότι αν κάποιος νέος παραγωγός θελήσει να ενταχθεί στα προγράμματα κι επιλέξει να πάρει μικρές μοσχίδες, θα περάσουν τρία χρόνια μέχρι να λάβει το πρώτο του εισόδημα. Είναι λοιπόν απαγορευτική για τους νέους μια τέτοια επένδυση. Το γελάδι θέλει υπομονή, συχνά χάνουμε ζώα στη γέννα, χάνουμε μάνες στη γέννα, έχουμε αποβολές Κάτω στα υπουργεία έχουν την εντύπωση ότι επειδή έχω 50 γελάδια θα πάρω και 50 μοσχάρια αλλά δεν είναι έτσι. Αγοράζουμε επιλεγμένους ταύρους, είμαστε κοντά στα ζώα όταν γεννάνε για να ελαχιστοποιήσουμε τον κίνδυνο, υπάρχει θνησιμότητα της τάξης του 7% στα νέα ζώα κ.λπ. Αντιλαμβάνεστε λοιπόν με τι έχει να παλέψει ένας εκτροφέας» μας λέει η Άννα Μόσχου.
