Από την εφημερίδα «Έλληνας Αγρότης» που κυκλοφορεί
Αφού εξασφάλισαν την Προστατευόμενη Γεωγραφική Ένδειξη σε γίδινο γιαούρτι, οι γείτονες προσπαθούν, ανεπιτυχώς ακόμα, να κατοχυρώσουν ένα ακόμα προϊόν που στην Ελλάδα είναι ποιοτικότερο
Του ΛΕΥΤΕΡΗ ΖΑΒΛΙΑΡΗ
zavliaris@gmail.com
Μετά το γιαούρτι… ήρθε η σειρά του μελιού για τους γείτονες Τούρκους, που όπως όλα δείχνουν επιχειρούν δυνατό μπάσιμο στην αγροδιατροφή εις βάρος πάντα των ποιοτικότερων ελληνικών προϊόντων.
Η ιστορία με το φιάσκο της αναγνώρισης του παραδοσιακού τούρκικου γιαουρτιού Silifke Yoğurdu ως Προστατευόμενης Γεωγραφικής Ένδειξης (Π.Γ.Ε.) πριν λίγους μήνες γνωστή, με την ηγεσία του ελληνικού υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης να σφυρίζει μάλλον διάφορα και κύκλους του υπουργού κ. Τσιάρα να λένε ξεκάθαρα ότι αυτό που έχει προτεραιότητα είναι η αύξηση της παραγωγής και όχι οι ταμπέλες ΠΟΠ και ΠΓΕ, αφού οι εξαγωγές βασίζονται στην ποσότητα.
Ωστόσο το τελευταίο διάστημα έχει παρατηρηθεί μια ενορχηστρωμένη προσπάθεια από την Τουρκία να πάρει υπό την σκέπη της και μάλιστα με ISOτο πευκόμελο, ένα από τα ποιοτικότερα είδη μελιού που παράγεται είτε στη χώρα μας, είτε στην άλλη πλευρά του Αιγαίου.
Πρόσφατα, το τουρκικό υπουργείο Γεωργίας επιχείρησε να πιστοποιήσει με ISOτο μέλι πεύκης, αφήνοντας την Ελλάδα ξεκρέμαστη, παρά το γεγονός ότι παράγει σαφώς ποιοτικότερο προϊόν, με αυστηρότερα χαρακτηριστικά, τα οποία όπως όλοι γνωρίζουμε υπαγορεύονται από την Ευρωπαϊκή Ένωση.
«Δεν θα το πετύχουν»
Ο ομότιμος καθηγητής της Γεωπονίας και πρώην διευθυντής του Εργαστηρίου Μελισσοκομίας – Σηροτροφίας του ΑΠΘ Ανδρέας Θρασυβούλου, μιλώντας στον «ΕΑ» εξήγησε την επίμονη προσπάθεια των γειτόνων να πιστοποιήσουν με ISOτο πευκόμελό τους, θέλοντας έτσι να αποκτήσουν διεθνές αβαντάζ διεθνώς, όσον αφορά τις εξαγωγές.
«Θέλουν να πουν παγκοσμίως ότι έχουν το καλύτερο πευκόμελο, ενώ έχουν χαλαρά ποιοτικά κριτήρια, σε αντίθεση με εμάς που έχουμε μακράν πιο αυστηρά», αναφέρει ο ακαδημαϊκός που αφιέρωσε την καριέρα του του στην ανάδειξη της ελληνικής μελισσοκομίας.
Όπως λέει, στην Ευρώπη, τα κριτήρια είναι τέτοια που προστατεύουν τη γνησιότητα και την ποιότητα των αγροδιατροφικών προϊόντων, σε αντίθεση με τους Τούρκους που ουσιαστικά ρίχνουν τον πήχυ ώστε να έχουν αυξημένη παραγωγή, δίχως να «καίγονται» και τόσο για την ποιόττητα.
«Για παράδειγμα το όριο στη σακχαρόζη που έχουν βάλει είναι στο 10. Όπως καταλαβαίνετε με αυτά τα δεδομένα διευκολύνεται κατά πολύ η νοθεία. Στη χώρα μας το όριο της σακχαρόζης είναι στο τρία, πολύ αυστηρότερο δηλαδή», τονίζει ο . Θρασυβούλου.
Μάλιστα σε προ μηνών επιστημονικό συνέδριο μελισσοκομίας στη Σεούλ της Νότιας Κορέας ο ομότιμος καθηγητής έβαλε τα… γυαλιά στους γείτονες, εξηγώντας ότι είναι αδύνατο με τέτοια χαλαρά χαρακτηριστικά που θέτουν να πάρουν πιστοποίηση ISO.
Ωστόσο, το ενδεχόμενο να επανέλθουν με νέα προσπάθεια είναι εξαιρετικά πιθανό, αφού ο τουρκικός πρωτογενής τομέας επιθυμεί να επενδύσει στα μελισσοκομικά προϊόντα.
Τα δάση μελιού
Το πεύκο για την Ελλάδα είναι η επιτομή των δασικών εκτάσεων. Δεν είναι τυχαίο μάλιστα ότι το 60% περίπου της παραγωγής μελιού είναι πευκόμελο, το οποίο κάθε καλοκαίρι γίνεται ανάρπαστο από τους βορειοευρωπαίους και Αμερικανούς τουρίστες, που σπεύδουν να το βάλουν στις αποσκευές τους για να έχουν την πατρίδα τους.
Την ώρα που η Ελλάδα είναι αλήθεια δεν προσέχει και ιδιαίτερα τα πευκοδάση της, αφού οι πυρκαγιές έχουν καταστρέψει αρκετά στρέμματα τα τελευταία χρόνια, οι Τούρκοι προχωρούν με γοργά βήματα στη δημιουργία μελισσοκομικών δασών, στο πλαίσιο της Δράσης για Δάση Μελιού, με γνώμονα πάντα την αύξηση της παραγωγής τους.
Εκτός από πεύκα, έχουν δημιουργηθεί σε όλη την τουρκική επικράτεια δάση καστανιάς, ελάτης και άλλων δέντρων, ενώ τα δάση πλαισιώνονται από μελισσοκομικά φυτά, όπως αρκουδόβατα, κουμαριές, δενδρολίβανα και άλλα, δημιουργώντας έτσι μικρούς μελισσοκομικούς παραδείσους, αφού διευκολύνουν τους επαγγελματίες με κάθε τρόπο, την ώρα που στην Ελλάδα διώκονται.
Μέκκα της νοθείας μελιού η Τουρκία
Με κυψέλες που ο αριθμός τους φτάνει τον πληθυσμό της Ελλάδας (9 εκατ.), η Τουρκία αποτελεί τον δεύτερο προμηθευτή μελιού στον κόσμο, μετά την κυρίαρχη όπως όλοι γνωρίζουμε Κίνα.
Ωστόσο η άνοδος της παραγωγής έχει οδηγήσει σε ανεξέλεγκτη αύξηση των περιστατικών νοθείας μελιού, κυρίως με σιρόπι ζάχαρης, που όπως τονίζουν οι εκπρόσωποι των μελισσοκόμων της γείτονος, οφείλεται στους χαλαρούς περιορισμούς και στους επιδερμικούς ελέγχους που γίνονται στα προϊόντα.
Το τελευταίο τρίμηνο του 2024, το τουρκικό υπουργείο Γεωργίας δημοσίευσε καταλόγους, στους οποίους γίνεται λόγος για 43 παραγωγούς νοθευμένου μελιού στην Τουρκία. Η Άγκυρα θεωρείται κέντρο παραγωγής νοθευμένου μελιού της χώρας.
Ξεκινά η διαδικασία για ΠΟΠ στο μέλι πευκοσουσούρας
Στο μεταξύ η Χαλκιδική, μιας από τις πρωτεύουσες της ελληνικής μελισσοκομίας η τοπική περιφερειακή ενότητα έχει λάβει μια σημαντική πρωτοβουλία, σε συνεργασία με τις πανεπιστημιακές αρχές, την ερευνητική κοινότητα, αλλά και τους μελισσοκόμους.
Ο λόγος για την εκκίνηση της διαδικασίας της απόκτησης σήματος ΠΟΠ για το μέλι πευκοσουσούρας Χαλκιδικής. Ένα μοναδικό προϊόν, συνδυασμό του πεύκου που βρίθει στον νομό, με την ερείκη, ένα άνθος που ανθίζει άνοιξη, αλλά και φθινόπωρο. Στη δεύτερη μάλιστα εκδοχή της, η ερείκη έχει το όνομα σουσούρα, που δίνει τη δυνατότητα στις ακούραστες μέλισσες να δίνουν ένα μοναδικό προϊόν.
Όπως εξήγησαν στην πρώτη συνάντηση που έγινε στον Πολύγυρο υπό την αντιπεριφερειάρχη Χαλκιδικής Κατερίνα Ζωγράφου, ο ομότιμος καθηγητής μελισσοκομίας του ΑΠΘ Ανδρέας Θρασυβούλου και η αναπληρώτρια καθηγήτρια Χρυσούλα Τανανάκη, ο δρόμος είναι μακρύς, αλλά έχει πολλαπλά οφέλη για το προϊόν.
Σύμφωνα με τον κ. Θρασυβούλου, θα πρέπει να συμπληρωθεί μια φόρμα 22 σημείων, που θα αφορά τα ποιοτικά χαρακτηριστικά του μελιού πευκοσουσούρας.
Μεταξύ άλλων, θα πρέπει να αποδειχθεί ότι το μέλι πευκοσουσούρας βγαίνει σε ικανές ποσότητες, αλλά και να πιστοποιηθεί ότι η εδαφική ιδιομορφία της Χαλκιδικής δίνει τη χαρακτηριστική διαφορά στο τελικό προϊόν.
Η σύνταξη του φακέλου
Αφού ολοκληρωθεί η διαδικασία αυτή, οι μελισσοκόμοι της Χαλκιδικής οφείλουν να συμφωνήσουν στα κριτήρια που θα έχει το μέλι πευκοσουσούρας της περιοχής.
«Εφόσον γίνει αυτό αρχίζει η διαδικασία συγγραφής του φακέλου μέσα από διαβούλευση και ενστάσεις που μπορεί να γίνουν. Στη συνέχεια πηγαίνει στην Ευρώπη, όπου και εκεί γίνονται διαβουλεύσεις και τυχόν παρατηρήσεις», εξήγησε ο κ. Θρασυβούλου.
Αφού εγκριθεί ο φάκελος, οι μελισσοκόμοι της περιοχής θα ενημερωθούν, ώστε να προωθούν το μέλι πευκοσουσούρας και αυτό να αναδειχθεί όπως του αρμόζει.
Η διαδικασία απαιτεί αρκετά χρόνια, με τη διάρκεια να εξαρτάται από το πως θα αγκαλιάσουν την προσπάθεια οι μελισσοκόμοι.
Όπως είπε η αναπληρώτρια καθηγήτρια Χρύσα Τανανάκη, «είναι κρίσιμο να έχουμε επαρκή δείγματα μελιού ώστε να αναδειχθούν οι μοναδικές ιδιότητές του και να προχωρήσει η διαδικασία. Σε αυτό θέλουμε τη στήριξη των μελισσοκόμων».
Ανησυχία από τις απώλειες πεύκων
Την ώρα που οι προοπτικές της μελισσοκομίας για τη Χαλκιδική, αλλά και για ολόκληρη τη χώρα είναι εξαιρετικές, αφού αποδεδειγμένα το ελληνικό μέλι είναι εξαιρετικής ποιότητας σε παγκόσμιο επίπεδο, μια ανησυχητική εξέλιξη προκαλεί προβληματισμό στους μελισσοκόμους.
Τα πεύκα, απαραίτητο συστατικό για την παραγωγή του μελιού στη Χαλκιδική μειώνονται επικίνδυνα, επηρεάζοντας όπως είναι λογικό τη μελισσοκομία.
Σύμφωνα με τον πρόεδρο του Μελισσοκομικού Συλλόγου Χαλκιδικής Βασίλη Μιχαλούδη, «τα τελευταία χρόνια έχουμε χάσει αρκετά πεύκα, ειδικά στην περιοχή Δραγουντέλι της Σιθωνίας, όπου έρχονται να βάλουν τις κυψέλες τους μελισσοκόμοι από όλη την Ελλάδα».
Τα δέντρα εμφανίζουν σημάδια ξήρανσης και νεκρώνονται ολοκληρωτικά όπως έχει διαπιστωθεί.
Πριν λίγο καιρό η κατάσταση εκτιμήθηκε από ειδικούς που επισκέφθηκαν την περιοχή. Οι εκδοχές που υπάρχουν ήταν δύο. Η πρώτη έχει να κάνει με τους συχνότερους νοτιάδες που φυσάνε στην περιοχή, προκαλώντας θερμικό σοκ στα δέντρα. Το δεύτερο ενδεχόμενο έχει να κάνει με περίπτωση φλοιοφάγου εντόμου, όπως ακριβώς συνέβη και συνεχίζει να συμβαίνει στο περιαστικό δάσος του Σέιχ Σου.
Το πρόβλημα σύμφωνα με την αντιπεριφερειάρχη Χαλκιδικής και γεωπόνο Κατερίνα Ζωγράφου έχει παρατηρηθεί σε αρκετές περιοχές του νομού και όχι μόνο σε πεύκα, αλλά και σε έλατα που βρίσκονται σε μεγαλύτερα υψόμετρα.
Όπως λέει ο Βασίλης Μιχαλούδης, αυτό έχει οδηγήσει σε μειώσεις στην παραγωγή του μελιού τα τελευταία χρόνια, που σε ορισμένες περιπτώσεις φτάνουν και το 70%.
Σαν να μην φτάνει αυτό, η ερείκη ή σουσούρα, είναι ένα φυτό που έχει απαιτήσεις σε νερό, τη στιγμή που ο υδροφόρος ορίζοντας στην περιοχή αντιμετωπίζει δυσκολίες, αφού η Χαλκιδική εκτός από τον πρωτογενή τομέα ακουμπά κυρίως στον τουρισμό. Με τον πληθυσμό κάθε καλοκαίρι να αυξάνεται, ανεβαίνουν οι απαιτήσεις και για νερό, γεγονός που έχει άμεσες επιπτώσεις στις καλλιέργειες και τη χλωρίδα της Χαλκιδικής.
Σχεδόν χίλιοι μελισσοκόμοι
Οι εγγεγραμμένοι ενεργοί μελισσοκόμοι στη Χαλκιδική ξεπερνούν τους 900, με τους περίπου 450 να διαθέτουν από 1 έως 100 κυψέλες και οι υπόλοιποι από 100 έως 1.000 κυψέλες.
Κυψέλες από όλη την Ελλάδα
Ο συνολικός αριθμός των δηλωμένων κυψελών στη Χαλκιδική φτάνει τις 145.000, ενώ σε αυτές προστίθενται και περίπου 550.000 κυψέλες μελισσοκόμων που έρχονται από όλη την Ελλάδα.
Το 1994 η πρώτη προσπάθεια
Πριν 30 και πλέον χρόνια έγινε η πρώτη προσπάθεια για να γίνει ΠΟΠ το μέλι της Χαλκιδικής σε μια fast track διαδικασία που ξεκίνησε η ΕΕ.
