Από την εφημερίδα Έλληνας Αγρότης που κυκλοφορεί
Μιλά στον «Ε.Α.» ο Γ. Βασιλούδιας, πυροσβέστης στο επάγγελμα, ο οποίος δραστηριοποιείται με επιτυχία στη μελισσοκομία
ΤΟΥ ΘΑΝΑΣΗ ΑΝΤΩΝΙΟΥ
Η Σαμοθράκη παράγει τρία είδη μελιού: το ανοιξιάτικο πικρόμελο, το οποίο είναι το πιο φημισμένο από τα μέλια του νησιού, το καλοκαιρινό μέλι, το οποίο παράγεται από ρίγανη, λυγαριά, θυμάρι και διάφορα αγκάθια, και το μέλι από θρύμη (θυμάρι με λευκά λουλούδια, το οποίο απαντάται σε υψηλό υψόμετρο, κυρίως στο όρος Σάος, και είναι κάπως διαφορετικό από το θυμάρι με τα μοβ λουλούδια).
«Το μέλι από θρύμη θέλει τις βροχές του Σεπτεμβρίου για να παραχθεί, τότε που ανθίζει η θρύμη. Εμείς το τρυγάμε το φθινόπωρο» μας εξηγεί ο Γ. Βασιλούδιας, 50άχρονος Σαμοθρακιώτης πυροσβέστης στο επάγγελμα, ο οποίος δραστηριοποιείται με επιτυχία στη μελισσοκομία και την ελαιοκομία. Διατηρεί 330 παραγωγικά μελίσσια και το μέλι που βγάζει σε μια καλή χρονιά κυμαίνεται από τρεις μέχρι και τέσσερις τόνους. «Δυστυχώς, τα τελευταία χρόνια οι καλές χρονιές είναι σπάνιες, κυρίως λόγω της ξηρασίας, και οι μελισσοκόμοι δεν έχουν πάει καθόλου καλά» μας είπε όταν τον συναντήσαμε στο νησί του στα μέσα Μαΐου. Ο ίδιος ασχολείται και με την ελαιοκομία, καθώς διαθέτει περίπου 800 ελαιόδεντρα 10ετίας και περίπου 700 ελαιόδεντρα αιωνόβια. Σε μια καλή χρονιά παράγει 4-5 τόνους ελαιόλαδο.
Ο Σαμοθρακιώτης ελαιοπαραγωγός και μελισσοκόμος Γεώργιος Βασιλούδιας ζητά να επιδοτείται η παραγωγή και όχι ο αριθμός των κυψελών του παραγωγού, στοιχείο που μερικές φορές δεν λέει τίποτα για την παραγωγική ικανότητα του επιδοτούμενου
Η μελισσοκομία φθίνει
Η Σαμοθράκη είχε σπουδαία μελισσοκομική παράδοση, αλλά με την πάροδο των χρόνων κι αυτή η δραστηριότητα της πρωτογενούς παραγωγής αντιμετώπισε την απαξίωση και την καταστροφή. Το αποτέλεσμα είναι ότι σήμερα οι μελισσοκόμοι στο νησί είναι περίπου 10, από τους οποίους μόλις τέσσερις είναι επαγγελματίες. Το εντυπωσιακό είναι ότι η μελισσοκομία στη Σαμοθράκη δεν έχει καταφέρει μέχρι σήμερα να παραγάγει και να διακινήσει εντός ή και εκτός του νησιού ένα ισχυρό, επώνυμο προϊόν – οι παραγωγοί προσπαθούν μόνοι τους να πουλήσουν το μέλι τους.
Η νομοθεσία δίνει τη δυνατότητα στον παραγωγό να συσκευάζει το μέλι του στο εργαστήριο και να το διαθέτει στη λιανική με τιμολόγιο ή με απόδειξη ταμειακής μηχανής. Ετσι, το μέλι της Σαμοθράκης διατίθεται στο μεγαλύτερο ποσοστό του στο νησί σε ντόπιους και τουρίστες αγοραστές, σε τιμή γύρω στα 10 ευρώ/κιλό. Αντίθετα, το ανοιξιάτικο πικρόμελο, το οποίο, εξαιτίας των εξαιρετικών ιδιοτήτων του είναι ευρύτερα γνωστό, εξάγεται στο εξωτερικό. Ερευνα διακρίβωσε ότι τα αντιοξειδωτικά μόρια του σαμοθρακιώτικου πικρόμελου είναι σχεδόν διπλάσια σε αναλογία από το φημισμένο μέλι «μανούκα», που παράγεται στη Νέα Ζηλανδία και η τιμή του ξεκινά από το 80 ευρώ/κιλό και φτάνει μέχρι και τα 250 ευρώ/κιλό. Ο κ. Βασιλούδιας δεν μπόρεσε να μας δώσει τιμή για το νέο πικρόμελο, καθώς δεσμεύεται από το συμβόλαιο με την εταιρία που έχει αναλάβει την εξαγωγή του.
«Υπάρχει έντονη ζήτηση από καταστήματα delicatessen στο εξωτερικό. Ηδη μια εταιρία έχει έρθει σε επαφή μαζί μας – πιστεύω ότι θα τα καταφέρουμε» μας λέει χαμογελώντας ο Σαμοθρακιώτης παραγωγός. Και να σκεφτεί κανείς ότι μέχρι πριν από μερικά χρόνια το μέλι αυτό, το οποίο… πικρίζει, δεν γινόταν αποδεκτό από τους Σαμοθρακιώτες και κάποια χρονιά η τιμή παραγωγού είχε πέσει στα 3 ευρώ! Σήμερα όμως, και μετά την έντονη δημοσιότητα, η τιμή του διαμορφώνεται σε τριψήφιο νούμερο! «Μια τέτοια εξέλιξη ίσως δώσει κίνητρο σε νέα παιδιά να ασχοληθούν με τη μελισσοκομία στο νησί μας, διότι δυστυχώς η νεολαία φεύγει από το νησί κι ερημώνουν τα χωριά» επισημαίνει ο Γ. Βασιλούδιας.
Από αντράκλα και ρείκι
Το ανοιξιάτικο πικρόμελο Σαμοθράκης παράγεται από τα φυτά αντράκλα (γνωστό και ως γλιστρίδα), ερείκη (το ανοιξιάτικο ρείκι), αριά (γνωστό ως λευκή βελανιδιά) και φράξος (μεγάλο φυλλοβόλο δέντρο μέσου υψομέτρου, που ανθίζει την άνοιξη). Σύμφωνα μάλιστα με τους παραγωγούς, πρόκειται για μέλι που θα μπορούσε να αποκτήσει και ισχυρισμό υγείας, διότι αποδεδειγμένα (αλλά, δυστυχώς, όχι πιστοποιημένα…) μειώνει το ζάχαρο. Το σαμοθρακιώτικο πικρόμελο, εξαιρετικό σε γεύση και απαράμιλλο σε ποιότητα, έχει λάβει σπουδαία διάκριση σε διαγωνισμό στην Αγγλία το 2023, κι έκτοτε η φήμη του αυξάνεται συνεχώς.
Βίοι παράλληλοι με το λάδι
Ομάδα 100 παραγωγών δημιούργησε πρόσφατα στο νησί υπερσύγχρονο ελαιοτριβείο. «Αν οι μελισσοκόμοι είχαν κι αυτοί ένα συσκευαστήριο, θα τους έλυνε τα χέρια και θα αύξανε τις εξαγωγές» μας λέει ο Γ. Βασιλούδιας και εξηγεί: «Αν πάμε το μέλι μας σε Ιαπωνία, Νότια Κορέα, Ντουμπάι κ.α., θα πιάσει εντυπωσιακά υψηλή τιμή».
Στη Σαμοθράκη, την «οικονομία του ελαιολάδου» στηρίζουν οι Ρουμάνοι τουρίστες. «Αν δεν έρθουν αυτοί, το λάδι θα μείνει στις αποθήκες μας» υποστηρίζει ο συνομιλητής μας. Η Σαμοθράκη πέρυσι παρήγαγε 900 τόνους ελιές και 140 τόνους ελαιόλαδο. Η τιμή παραγωγού ήταν περίπου 10 ευρώ.
Επιδότηση της παραγωγής και όχι των κυψελών
Τα φάρμακα για τη βαρρόα, ένα είδος ψείρας που επιτίθεται στις μέλισσες, είναι πανάκριβα
Μπορεί το μέλι της Σαμοθράκης να γίνεται ανάρπαστο σε Ελλάδα και εξωτερικό, και οι παραγωγοί του νησιού να ξεμένουν σχετικά γρήγορα από όλων των ειδών τα μέλια που παράγουν, εντούτοις τα προβλήματα του κλάδου είναι κι εδώ υπαρκτά και ταλαιπωρούν τους παραγωγούς.
«Δεν υπάρχει καμία κρατική μέριμνα για τη μέλισσα, παρά το γεγονός ότι συνεισφέρει αρκετά δισ. ευρώ στο κράτος λόγω της επικονίασης και, φυσικά, δεν επιδοτείται με τον τρόπο που πρέπει» ισχυρίζεται ο Γ. Βασιλούδιας. Οπως μας ενημέρωσε, τα φάρμακα για την βαρρόα (παράσιτο ακάρι, ένα είδος ψείρας που επιτίθεται στις μέλισσες), η οποία μπορεί να προκαλέσει τη νέκρωση μιας αποικίας, είναι πανάκριβα. «Το πιστοποιημένο φάρμακο για τη βαρρόα κοστίζει 30-40 ευρώ/δέκα ταινίες, οπότε, αν έχεις 500 μελίσσια, χρειάζεται να δαπανήσεις περίπου 3.000-5.000 ευρώ. Η τιμή της ζάχαρης έχει επίσης ξεφύγει και τα μελίσσια πρέπει να ταϊστούν. Οσο μέλι κι αν αφήσει ο παραγωγός στην κυψέλη, τα μελίσσια πάντα θέλουν τάισμα τον Μάρτιο με ζαχαροζύμαρο. Δεν υπάρχει δυστυχώς καμία επιδότηση – κάποια ενίσχυση που μας έδιναν για το πετρέλαιο είναι σχεδόν μηδαμινή μπροστά στα έξοδά μας. Η μελισσοκομία δυστυχώς στη χώρα μας νεκρώνει» επισημαίνει ο Γ. Βασιλούδιας.
Συζητώντας με τον Σαμοθρακιώτη παραγωγό, θέτουμε το ζήτημα των ελληνοποιήσεων ξένων μελιών, που τίθεται πλέον επιτακτικά όχι μόνο από τους ίδιους τους παραγωγούς, αλλά και από τις κορυφαίες συνεταιριστικές ενώσεις. Οπως μας ενημέρωσε ο Γ. Βασιλούδιας, η μεγαλύτερη παγκόσμια παραγωγή πραγματοποιείται στην Κίνα, όπου το μέλι, το οποίο παράγεται με τη χρήση αμφίβολης ποιότητας φαρμάκων, συσκευάζεται σε τεράστια βαρέλια και εξάγεται σε διάφορες χώρες – η Ελλάδα είναι μία από αυτές. Στη συνέχεια το μέλι που καταφτάνει στην Ελλάδα αναμειγνύεται με τοπικά μέλια, σε μια αναλογία 10 κιλά ελληνικό μέλι/100 κιλά κινεζικό μέλι, η τιμή του οποίου είναι μερικά λεπτά του ευρώ. Κατόπιν ο νοθευμένο μέλι πωλείται ως… ελληνικό.
Τι θα μπορούσε να περιλαμβάνει μια ολοκληρωμένη κρατική πολιτική για τη μέλισσα και το μέλι; Σύμφωνα με τον Σαμοθρακιώτη μελισσοκόμο, η πιο ορθή λύση θα ήταν μια επιδότηση στην παραγωγή, κάτι που θα έπρεπε να εφαρμόζεται και σε άλλα είδη της πρωτογενούς παραγωγής. «Δεν είναι σωστό να επιδοτούμε τις κυψέλες – πρέπει να επιδοτούμε την παραγωγή μελιού. Το να δηλώνει κάποιος, π.χ., 700 κυψέλες και να λαμβάνει την αντίστοιχη επιδότηση, χωρίς να παράγει ούτε ένα κιλό μέλι, αυτό είναι απολύτως άχρηστο. Αν κάποιος παρουσιάσει, π.χ., ένα τιμολόγιο ότι πούλησε έναν τόνο μέλι αξίας 10.000 ευρώ, αυτός, ναι, να λάβει μια επιδότηση της τάξης του 10%» μας εξηγεί. Σπεύδει όμως να διευκρινίσει ότι, για να αποφευχθεί η νοθεία, το μέλι πρέπει να περνά συχνά από κρατικούς ελέγχους, οι οποίοι με τη σειρά τους θα πρέπει να γίνουν φθηνότεροι. «Σήμερα μια ανάλυση μελιού, την οποία κάνουμε στη Θεσσαλονίκη σε ένα εξαιρετικά έμπειρο και επιστημονικά αξιόπιστο εργαστήριο, κοστίζει 300- 400 ευρώ, γιατί το μέλι ελέγχεται για πολλά στοιχεία του» μας λέει ο Γ. Βασιλούδιας. Και επισημαίνει ότι, αν οι αναλύσεις γίνουν σωστά, κανένα μέλι νοθευμένο δεν θα μπορεί πλέον να πουληθεί ως… ελληνικό.
Ομάδες παραγωγών: Λύση στη μελισσοκομία
Σύμφωνα με τον μελισσοκόμο Γ. Βασιλούδια, μια σύγχρονη και μοντέρνα αγροτική πολιτική θα έπρεπε να στηρίζεται σε ομάδες παραγωγών και σε συσκευαστήρια για την άμεση τυποποίηση της παραγωγής, όπως άλλωστε υπάρχουν στο εξωτερικό, με κρατική επιδότηση. «Πέρα από το μέλι, η Σαμοθράκη έχει εξαιρετικό ελαιόλαδο, το οποίο όμως δεν μπορεί να τυποποιηθεί. Δυστυχώς, οι ελιές είναι παρατημένες, οι νέοι δεν ασχολούνται με την ελαιοκομία, δεν λειτουργεί ομάδα παραγωγών, δεν λειτουργεί τίποτα… Καθένας πουλάει μόνος του, καμία βοήθεια από το κράτος» μας λέει.
Το νοθευμένο δεν είναι… μέλι
Ο Γ. Βασιλούδιας μάς εξηγεί ότι στην Ελλάδα πρέπει να δημιουργηθεί ένα σύγχρονο, οργανωμένο μητρώο μελισσοκόμων, όπου κάθε παραγωγός θα δηλώνει την παραγωγή του νόμιμα, με τιμολόγια». Και συνεχίζει: «Δεν είμαστε ενάντια στις εισαγωγές, είμαστε ενάντια στη νοθεία του ελληνικού μελιού και την παραπλάνηση του καταναλωτή. Το γνωρίζετε ότι υπάρχει μέλι που πωλείται σε επώνυμο ελληνικό σούπερ μάρκετ, το οποίο στην ετικέτα του αναφέρει “να μην το καταναλώνουν παιδιά κάτω των έξι ετών”; Το μέλι πράγματι δεν πρέπει να καταναλώνεται από παιδιά μέχρι δύο ετών, το άλλο όμως ποιος ξέρει τι μέλι είναι για να αναφέρει αυτό στην ετικέτα του… Δεν μιλάμε βέβαια για μέλι – γλυκόζη είναι».
