back to top

Ο Τύρναβος και το μετάξι της Θεσσαλίας

Μπορεί ο Τύρναβος να είναι ιδιαίτερα γνωστός για το «μπουρανί» και το τσίπουρο, ωστόσο ήταν μια από τις πλέον παραγωγικές περιοχές της Ελλάδας, με βασικά προϊόντα το μετάξι και την αμπελουργία.

Οι κάτοικοι επεξεργάζονταν το μετάξι και το ύφαιναν. Μαζί με τα μεταξωτά υφάσματα εμπορεύονταν και τα γνωστά «μπουχάσια», βαμβακερά υφάσματα βαμμένα με ριζάρι και τα γαλάζια βαμμένα με λουλάκι. Απαιτούνταν χρόνος και επίμονη εργασία για τις στάμπες-καλούπια, που καθένα ήταν μοναδικό έργο τέχνης. Συνήθως, οι σταμπωτές, που ήταν αυτοδίδακτοι, σκάλιζαν τις στάμπες, οι οποίες ήταν κατασκευασμένες από μαλακό ξύλο (φλαμούρι) ή σκληρό (αγριογκορτσιά). Η στάμπα με βασικό μαύρο περίγραμμα ονομαζόταν «μάνα» ή «μήτρα» και παρουσίαζε το πιο λεπτό σκάλισμα. Τα  θέματα αντλούνταν από το ζωικό βασίλειο, από νεοκλασικά, αρχαιοελληνικά και νεότερα μοτίβα.

Ξακουστοί σκαλιστές στον Τύρναβο ήταν ο Λ. Σαΐνης (τέλος 19ου αιώνα) και ο Θ. Ιωαννίδης, που φοίτησε σε σχολείο τέχνης και τα έργα του βραβεύτηκαν δύο φορές στη Διεθνή Εκθεση Θεσσαλονίκης (1931, 1935). Στην εποχή της ακμής τους, τα εργαστήρια απασχολούσαν πολλούς τεχνίτες. Από τον 19ο αιώνα ως το 1950 περίπου ακμάζει και η δαντελοπλεκτική, που στόλιζε την τοπική ενδυμασία (πουκάμισα, μπόλιες, πετσέτες κ.ά.). Είδος δαντέλας με βελόνα ήταν η μπιμπίλα, που κατασκευαζόταν από άσπρη ή χρωματιστή ή χρυσή κλωστή. Η πιο χαρακτηριστική πολύχρωμη μπιμπίλα ήταν τα «κουκάκια», που τα φορούσαν οι γυναίκες στο κεφάλι (κεφαλομάντιλο). Η προμήθεια κουκακίων γινόταν όχι μόνο από χωριά του Νομού Λάρισας, αλλά και εκτός αυτού.

Η μεταξουργία του Τυρνάβου άρχισε να δοκιμάζεται με την ανακάλυψη των συνθετικών υφαντικών υλών, ενώ η αμπελουργία δέχτηκε ισχυρό πλήγμα με τη φυλλοξήρα, που ενέσκηψε πριν από 60 περίπου χρόνια.

Η εκτεταμένη αμπελοκαλλιέργεια θεωρείται ο κύριος συντελεστής της οικονομικής ανάπτυξης του Τυρνάβου, στην οποίο θα πρέπει να προστεθούν η βαμβακοκαλλιέργεια και η πρόοδος της γεωργίας. Υπήρξε εποχή κατά την οποία οι Τυρναβίτες καλλιεργούσαν σε μεγάλη έκταση μουριές για τη μεταξουργία, από την οποία παράγονταν κάθε χρόνο κουκούλια σε μεγάλη ποσότητα, τα οποία προωθούνταν στην Ευρώπη.

Την εποχή της δουλείας δεν ξέφυγαν από το χαράτσι οι Τυρναβίτες αμπελουργοί. Πλήρωναν κι αυτοί τον φόρο κρασιού, το λεγόμενο «κρασομοίρι». Πρόκειται για το μερίδιο του κρασιού (μούστος) που έπαιρνε η τουρκική διοίκηση από τους αμπελοκαλλιεργητές (η δεκάτη στα αμπέλια). Η πληρωμή του κρασομοιρίου γινόταν σε χρήμα πριν από τον τρύγο, δηλαδή πριν ακόμη οι αμπελοκαλλιεργητές συνάξουν τη σοδειά.

Σύμφωνα με όσα αναφέρουν οι ιστορικοί, στον Τύρναβο αλλά και στη Λάρισα δούλευαν τα κόκκινα νήματα, και οι Αμπελακιώτες που απασχολούνταν σε αυτά τα βαφεία, όταν διαπίστωσαν ότι τα κέρδη από τη δουλειά αυτή ήταν σημαντικά, έσπευσαν να δημιουργήσουν σχετικά εργαστήρια στην πατρίδα τους. Αναφέρεται μάλιστα η πληροφορία πως την τέχνη της επεξεργασίας του βαμβακιού και της βαφής των νημάτων την έφεραν στον Τύρναβο από τη Μικρά Ασία Τυρναβίτες τεχνίτες, και από εκεί διαδόθηκε στα Αμπελάκια και στη Ραψάνη.

Την εποχή εκείνη, ο Τύρναβος ήταν μεγάλο εμπορικό και βιοτεχνικό κέντρο, ενώ το εμπόριο και οι τυρναβίτικες βιοτεχνικές επιχειρήσεις πήγαιναν πολύ καλά. Συγκεκριμένα, αναφέρεται ότι το 1810 η φιλοτεχνία ήταν λαμπρή και από τα χειροτεχνεία του Τυρνάβου, όπου κατασκευάζονταν μάλλινα και μεταξωτά υφάσματα, εξάγονταν βαμβακερό νήμα, πανιά και μαντίλια, καθώς και χρωματιστά υφάσματα.

Την ίδια τύχη με τον αμπελακιώτικο συνεταιρισμό, που χρεοκόπησε, είχαν και οι χειροτεχνίες του Τυρνάβου, όπου μάλιστα το 1813 πέθαναν από την πανώλη περίπου 15.000 κάτοικοι της πόλης.

- Διαφήμιση -spot_img
- Διαφήμιση -spot_img
spot_img
spot_img

Διαβάστε ακόμη

ΣΥΚΙΚΗ: Ένας συνεταιρισμός με ιστορία

Με την καλλιέργεια , την συσκευασία και διακίνηση του σύκου ασχολούνται περίπου 4.000 οικογένειες στους νομούς Μεσσηνίας, Λακωνίας, Αρκαδίας.Η καλλιέργεια του σύκου έχει συνδεθεί με πολλές περιοχές και από τις αρχές του 20 αιώνα έως σήμερα αποτελεί μια επικερδή...

Οι συντεχνίες των ζευγάδων …

Η κοινωνία της Ερεσού, στη Λέσβο, μέχρι περίπου τις δεκαετίες 1960-70 ήταν οργανωμένη σε συντεχνίες επαγγελματιών, τα λεγόμενα «ισνάφια». Η λέξη προέρχεται από την τουρκική «esnaf», έννοια που δηλώνει τον τεχνίτη αλλά και την κοινωνική τάξη. Τα σινάφια ήταν...

Ροδάκινο, μια ιστορία χιλιάδων χρόνων

To ροδάκινο δεν είναι  ένα απλό γευστικό φρούτο. Έχει πίσω του μια ιστορία  με ξεχωριστό ενδιαφέρον.Σύμφωνα με τα ιστορικά δεδομένα  κατάγεται από την κοιλάδα του ποταμού Γιανγκτσέ της νότιας Κίνας, κοντά στη Σανγκάη. Πρέπει να άρχισε να καλλιεργείται πριν...

Από το 1821 η ανοιχτή πληγή του αγροτικού

Η Επανάσταση του 1821 σηματοδότησε μια κομβική στιγμή στην ελληνική ιστορία, φέρνοντας στο προσκήνιο μια νέα δυναμική: την ενεργή συμμετοχή των αγροτών.Πριν από την Επανάσταση, οι αγρότες ζούσαν υπό το καθεστώς της οθωμανικής διοίκησης, αντιμετωπίζοντας αυθαιρεσίες, βαριά φορολογία και...

H γλυκιά ιστορία του μελιού

Οι μελετητές αναφέρουν ότι το γλυκό προϊόν και η τέχνη της μελισσοκομίας ήλθαν στην Ελλάδα από την Αρχαία Αίγυπτο.Στον ελλαδικό χώρο συστηματική μελισσοκομία εξασκείται ήδη από τον 15ο μ.Χ. αιώνα. Μελισσοκομεία οργανωμένα υπάρχουν στην Αττική, στη Θεσσαλία, στην Εύβοια,...

Ο «λευκός χρυσός» που άλλαξε τα δεδομένα

Το βαμβάκι επικράτησε της κάνναβης και του λιναριού, λόγω της κοντής του ίνας, εύκολης στην επεξεργασία από τις πρώτες κλωστοϋφαντουργικές μηχανές του 19ου αιώνα.Το  βαμβάκι αποτελεί  μία από τις σημαντικότερες καλλιέργειες στη χώρα μας. Οι αρχαιότερες ενδείξεις για την...

Achaia Clauss: το πρώτο οινοποιείο και η μαύρη… Δάφνη

H Ελλάδα πάντα ήταν χώρα της ελιάς και της αμπέλου. Ωστόσο , χρειάστηκε ένας βαυαρός για να ιδρύσει το πρώτο οινοποιείο το οποίο έγινε το σήμα κατατεθέν της Πάτρας.O Gustav Clauss, Γερμανός σταφιδέμπορας λόγω μιας αρρώστιας που τον ταλαιπωρούσε...

Σαν να μην πέρασε μια μέρα…

O Άγγλος ιστορικός Τζορτζ Φίνλεϊ στην «Ιστορία της Ελληνικής Επανάστασης» υπογραμμίζει ότι η δύναμη του έθνους έγκειται στον αγροτικό πληθυσμό, ενώ ο ίδιος εξάρει την ικανότητα και την αγωνιστικότητα των αγροτικών πληθυσμών να φέρουν εις πέρας την επανάσταση του...

Αγριόγιδο: Από τα Ιμαλάια στα βουνά της Ελλάδος

Πρόγονος θεωρείται η παχυγκαζέλλα, που έζησε πριν από τρία εκατομμύρια χρόνια, στις περιοχές της κεντρικής και της ανατολικής Ασίας. Μέλη της φυλής, στο πέρασμα των αιώνων, μετακινήθηκαν προς τη Δυτική Ασία και την Ευρώπη μέσα από τις οροσειρές. Το αγριόγιδο...